Waar moet een preek over gaan? De conclusie van een preekonderzoek is dat de preek niet gaat ‘over de maatschappij waar je midden in staat’ en niet voldoet aan de behoefte van de kerkgangers, die ‘zoeken hoe zij gelovig kunnen omgaan met morele en existentiële vragen’ (Trouw, 18 sept). Daarin wordt dus gelijk gezegd dat het over maatschappelijke thema’s en morele en existentiële vragen zou moeten gaan. Is dat zo?

Mensen konden niet lezen

In Trouw wordt door Prof. Dekker (socioloog) gepleit voor een alternatief voor de preek. De preek stamt namelijk uit een tijd waarin de meeste kerkgangers (in de Bijbel) niet konden lezen. Dus was de preek het enige moment dat mensen het woord van God konden horen. Maar aangezien dat niet meer aan de hand is zou de preek niet meer nodig zijn… En daarbij, kan je van een predikant wel verwachten om relevant de maatschappelijke thema’s aan te snijden?

Het aparte in alle reacties is dat er maar weinig hints worden gegeven voor wat er dan zou moeten gebeuren. Gaat het om stijl en presentatie? Gaat het om de inhoud en focus? Waar is die preek eigenlijk voor bedoeld? Of gaat de vraag verder: waarom zou je naar de kerk gaan?

Stijl?

Als het gaat om stijlveranderingen (is erg onderhevig aan cultuurverandering) dan kom je snel uit op motiverende boodschappen. Je krijgt tools in handen om mee aan de slag te gaan. Dan heb je naar mijn idee geen predikant nodig maar een motiverende spreker. En als je moet kunnen lachen haal je een cabaretier erbij. Natuurlijk is het verboden om saai te preken, laat me duidelijk zijn.

Inhoud?

Als het gaat om inhoudelijke focus is het de vraag of het uit het leven gegrepen moet zijn. Moet een preek een visie geven op gebeurtenissen in de wereld? Zo ja, tot hoever dan? Houden we de politiek er dan buiten of niet? Moeten we het dan over onze kleine omgeving (eigen stad, regio) hebben of over onze grote wereld?

Blauwdruk preek

Het leuke is dat er een paar blauwdrukken van preken zijn in het Nieuwe Testament. Waren die uit het leven gegrepen? En passend qua stijl? Eens twee gedachten over de verschillende preken uit het boek Handelingen:

1. De preken van de apostelen waren cultureel relevant. Paulus en Petrus hebben andere preken voor mensen met een Joodse achtergrond die de schriften kenden als voor mensen met een niet-Joodse / heidense achtergrond.
2. Er is weinig ‘motiverende prediking’. Het is vooral het duidelijk maken dat met de dood en opstanding van Jezus een heel andere werkelijkheid is gekomen. Ik heb de indruk dat de preken voortdurend een uitnodiging zijn voor een nieuwe manier van leven vanwege Jezus.

Leven

Het Woord is mens geworden en heeft bij ons gewoond, vol van goedheid en waarheid, en wij hebben zijn grootheid gezien, de grootheid van de enige Zoon van de Vader. Joh 1:14

Even maar voor de duidelijkheid: Jezus zegt dat Hij het Woord is dat leven brengt. Als we het nou eens wat eenvoudiger maken met die preek en het houden bij dat wat leven brengt, dan kom je naar mijn gevoel bij een goed te hanteren definitie: de preek is het woord over het Woord, is de boodschap over Jezus.

Verkeerd idee

Als ik een diagnose zou moeten stellen is het dat de preek zelf niet het probleem is maar dat er een verkeerd idee is over het doel van de preek. Als een preek vol is van Jezus dan ben je weer waar je zijn moet. Maar ja, wat moet je met predikanten die zeggen “het bestaan van Jezus doet er eigenlijk niet zo toe” (quote van Klaas Hendrikse). Dan moet je inderdaad op zoek naar iets anders. Eerlijk gezegd is de kerk dan zijn bestaansrecht kwijtgeraakt.

Simpele check

Dit zijn mijn twee simpele vragen die ik bij iedere preek stel, of deze nu van mezelf of van een ander is:

1. Was de preek vol van Jezus
2. Was het Goed Nieuws (was het [ba-tooltip verticalposition=”top” horizontalposition=”center” tipcolor=”black” message=”Evangelie komt van het Griekse woord euangelion (εὐαγγέλιον) dat ‘goede (of blijde) boodschap’ betekent.” highlightcolor=”#E37222″ highlightbgcolor=”#ffffff”]Evangelie[/ba-tooltip]?)

Je preek heeft alles te maken met het hier en het nu. Maar wel vanuit een heel ander perspectief. De boodschap van en over Jezus is een boodschap die komt uit een hele nieuwe manier van leven, een ander toekomst perspectief, andere zekerheden en een heel ander wereldbeeld. En precies dat is wat er nodig is.

Ik daag je uit dezelfde vragen te stellen en niet tevreden te zijn voor je deze twee vragen goed heb kunnen beantwoorden. Volgens mij is dan de vraag naar een alternatief gelijk overbodig geworden.

Bronnen:

• Kerk moet op zoek naar alternatief voor de preek (Trouw)
• Socioloog Dekker: Preek als antwoord op levensvragen is achterhaald (RD.nl)
• Heimwee naar de donderpreek (Trouw)