Ik denk dat je Esther heette. Dat vond ik een naam die wel past bij een meisje met een goede smaak. Je schoenen zijn prachtig en ik stel me de zonnige dag voor waarop je met je moeder naar de winkel bent gegaan om ze te kopen.

Het zouden vooral je nette schoenen zijn. Je schoenen voor als je netjes moest zijn. Je koos van die mooie witte schoenen met prachtige rode stiksels erop. Zeker rond Chanoeka kwamen ze helemaal uit als je je mooie rode jurkje aanhad en de rood-witte strik in je donkere haren. Hoe lang geleden zou het feest met de lichtjes zijn geweest? Het is iets meer dan een jaar geleden. Je schoenen had je voor het eerst aan en het leven was ondanks alles best fijn.

Tot die dag dat ze jou en je familie meenamen. Je zou in Oost-Europa gaan wonen net als veel andere Joden. En alleen het hoogstnodige mocht worden meegenomen. Waarschijnlijk zou je ook nooit meer terugkeren dus heb je in ieder geval je mooie schoenen aangetrokken.

Veel heb je er niet op gelopen. Na een lange reis in een brakke veewagen ben je in Auschwitz in Polen aangekomen. Samen met duizenden anderen. Ergens zou je opnieuw gaan beginnen dus je hebt de moed er in gehouden. Bij het uitstappen ben je je vader uit het oog verloren. Hij moest in een andere rij. Later zal je hem vast weer zien. Je hebt de hand van je moeder steviger vastgehouden. Toch blij dat je in ieder geval je mooie schoenen hebt meegenomen.

Bij het gebouw aan de zijkant van het kamp moest je alle kleding uittrekken. Ook je mooie schoenen. Je moeder trouwens ook. En al die andere mensen. Zo in je blootje staan, dat ben je niet gewend. Niemand eigenlijk. Zo goed en zo kwaad het gaat probeer je jezelf toch te verbergen. En snel probeer je maar naar binnen te gaan zodat het snel voorbij is. En je je kleren weer kan aantrekken. En je mooie witte schoenen met die leuke rode stiksels natuurlijk.

Met mama ben je naar binnen gegaan.

…

Wanneer heb je het doorgehad? Dat je hier nooit meer weg zult gaan? En dat je over een kwartiertje dood zou zijn? Je hebt tegen mama nog gezegd dat je veel van haar houdt. En zij heeft je geknuffeld. Terwijl ze zo bang was heeft ze zich groot geprobeerd te houden.

Esther, ik vind dat je echt hele mooie schoenen hebt. Vandaag zag ik ze staan. Vooraan een enorme stapel kinderschoenen. Die van jou vond ik het mooiste. En ik vind het heel erg naar dat je je mooie schoenen niet op het volgende Chanoeka feest hebt kunnen dragen. Dat je er niet mocht zijn. Dat je in de moordmachine terecht kwam.

Het werd perfect gepland… dat jij er niet mocht zijn. Alles klopte in de boeken. De registraties waren uitstekend op orde. Zodat jij kon verdwijnen in de vergetelheid. Je mocht er niet zijn. Omdat je joods was.

Maar je schoenen heb ik gezien. Ik vind ze prachtig. Volgens mij heb jij een hele goede smaak.

…

Post scriptum: Vandaag bezocht ik het vernietigingskamp Auschwitz in Polen. In een kamer vol met kinderschoenen van kinderen die zijn vergast stond het schoentje van deze foto. De precisie en massaliteit van de moordmachine maakt het allemaal onwerkelijk. Daarom stelde ik me het meisje voor dat in deze schoenen heeft gelopen. Die haar dromen nooit heeft kunnen najagen omdat ze Jood was. De verhalen moeten we blijven vertellen. Als we de geschiedenis vergeten zullen we dezelfde fouten maken als er zijn gemaakt.