disarming scripture

De Bijbel op een nieuwe manier gaan lezen

5 min leestijd

Het is bijna als vloeken in de kerk als je zegt dat je de Bijbel niet zomaar letterlijk moet nemen. De Bijbelteksten kennen veel invloeden van vroegere culturen en bijbehorende wereldbeelden. Dat we de Bijbel dus niet zomaar kunnen oppakken met een “zie je wel, het staat zo in de Bijbel”. Kijk, het is goed om de Bijbel van kaft-tot-kaft te lezen, maar dan vooral op de letterlijke manier: lees de Bijbel, lees alles, weet wat er staat. Maar niet op de manier om zonder vragen alles simpel te accepteren wat in de oude tekst staat.

disarming scripture

In mijn vorige twee blogs over een gewelddadige God ben ik begonnen om de vragen wat helderder te formuleren als het gaat om de oude geweldteksten. In het boekje ‘Disarming Scripture’ van Derek Flood biedt de schrijver een overzicht van de verschillende manieren om met de Bijbel om te gaan. En hij komt met een voorstel van een nieuwe manier om de Bijbel te lezen.

1. De conservatieve benadering:

De conservatieve benadering gaat ervan uit dat de Bijbel het onfeilbare woord van God is. En als er dan moeilijke dingen in de Bijbel staan, dus ook de dingen die we nu niet met ons geweten overeen kunnen komen, dan accepteren we dat omdat God overal boven staat. We begrijpen het wel niet, maar Gods wegen zijn ook wat dat betreft ondoorgrondelijk. Je krijgt op zo’n manier bijvoorbeeld de uitleg dat het uitmoorden van de oorspronkelijke volkeren uit het huidige Israël “ten diepste Gods liefde is”.  in  Als daar iets staat wat tegen ons geweten ingaat, dan moeten we accepteren dat God hierboven staat. Zijn wegen zijn voor ons soms ondoorgrondelijk.

Al met al klinkt deze overtuiging mooi en vroom. Maar er zit een heel groot probleem aan. Want: op deze manier van denken is er nog steeds een goedpraten van het slaan van kinderen, van slavernij, van religieus geweld. En dat kan niet: we vinden het niet voor niets moreel verwerpelijk.

2. De Richard Dawkins oplossing

Het is voor tegenstanders van de Bijbel (o.a. vanwege de geweldpassages die erin te vinden zijn) een eenvoudige oplossing: als je niet de hele Bijbel letterlijk kunt accepteren, dan klopt er van het hele boek niets.

De God van het Oude Testament is zo’n beetje het onaangenaamste personage dat de literatuur ooit heeft voortgebracht. Hij is jaloers en er nog trots op ook; hij is een kleingeestige, onrechtvaardige, onverzoenlijke regelneef; een haatdragende, bloeddorstige pleger van etnische zuiveringen; een vrouwenhatende, homofobe, racistische, kinderen en volkeren uitmoordende, drammerige, megalomane, sadomasochistische, onvoorspelbaar boosaardige dwingeland. ~ Richard Dawkins, The God Delusion

Wetenschapper Richard Dawkins pleit dan ook voor deze oplossing: weg met dat hele boek, en weg met de religie die erop is gebaseerd. Want religie zorgt alleen maar voor ellende!

Het lijkt logisch dat de eerste (conservatieve) benadering van de Bijbel de tweede benadering van compleet ontkennen in de hand werkt.

3. De liberale benadering

Deze benadering ziet vooral dat de Bijbel oproept voor sociale gerechtigheid. Er zijn veel teksten die worden aangehaald die oproepen tot zorg voor de armen, vluchtelingen, wezen, weduwen, etc. Dat is heel mooi, maar het is geen oplossing voor de moeilijke teksten van een gewelddadige God en een gewelddadige religie. Eigenlijk gaat het hier nog steeds over selectief lezen van de Bijbel en het negeren van de geweldspassages.

4. De Bijbel lezen zoals Jezus dat deed

Schrijver Derek Flood stelt een andere benadering voor: we moeten de Bijbel leren lezen zoals Jezus dat deed. Dat betekent dat je ook eerlijk vragen blijft stellen bij teksten en dat betekent soms ook dat je afstand doet van teksten.

“Jullie hebben gehoord dat gezegd is, maar ik zeg jullie…”
(bijvoorbeeld Matt 5:21-22; Matt 5:38-39; Matt 5:43-44)

Jezus wordt het geïncarneerde woord van God genoemd (Johannes 1). We geloven als Christenen in de Christus, in Jezus. We geloven niet de Bijbel. Het woord is vlees geworden en heeft onder ons gewoond. Het is niet dat het Woord een boek is geworden en op onze boekenplank heeft gestaan. De Bijbel gebruiken om tegen het Woord van God in te gaan, is daarom wel mogelijk, maar dat is volgens mij niet de bedoeling.

Nog een weg te gaan

Je kan nu weer kritiek hebben op deze oplossing die Derek Flood voorstelt. Want is het niet net andersom een manier van selectief omgaan met de Bijbelteksten? Ook in de ontwikkeling van het nieuwe testament zie je dat er een weg is om de oude teksten anders te gebruiken. Word in het Oude Testament hartstochtelijk gebeden dat God de vijanden zal uitschakelen en straffen, Jezus leert om “te zegenen wie je vervloekt”. En er is niets dat Jezus zo boos maakte als geweld in naam van religie.

Denk aan de woorden die Jezus uitspreekt over de schijnheilige religieuze leiders (Matt 23:13). Of denk aan hoe Jezus reageert op het gebed van zijn leerlingen om de ongelovigen te straffen (Lukas 9:54-55), iets wat in het Oude Testament door o.a. de profeet Elia wèl werd uitgevoerd. Voor Elia was deze actie iets wat liet zien dat hij daadwerkelijk een profeet van God was, maar Jezus liet zien dat de echte profeet van God, de echte mensen zoon, niet kwam om levens te vernietigen, maar om te redden, te genezen en te herstellen (Lukas 19:10, Johannes 3:17).

Belangrijkste om deze weg te gaan in het lezen van de Bijbel is om altijd serieuze vragen te stellen bij de tekst. Zoals ik ook eerder bepleitte in mijn blog »

Bron: ‘Disarming Scripture: Cherry-Picking Liberals, Violence-Loving Conservatives, and Why We All Need to Learn to Read the Bible Like Jesus Did’ van Derek Flood

Waardeer je dit artikel? Overweeg een kleine donatie. Voor een volgend kopje koffie tijdens het schrijven bijvoorbeeld.

PS: zie je een schrijfvoutje? Mail me ff!

Bedrag € -

[yarpp]

22 Reacties
Nieuwste
Oudste Meest gestemd
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties
Edwin van der Veer
Edwin van der Veer
8 jaren geleden

Prachtig beschreven! Ik ben blij te lezen dat anderen (jij in dit geval) er grotendeels net als ik over denken: Jezus is het Woord van God en de bijbel is een boek waarin mensen óver God schrijven vanuit de kennis die zij op dat moment bezaten over hoe Hij zou zijn. Ik heb daarom ook een haat-liefde verhouding met de bijbel waar een hoop mooie dingen maar ook een hoop lelijke dingen in staan. Dit… Lees verder »

Paiba
Paiba
8 jaren geleden

Wederom de vraag: langs welke maatstaf leg je God nu? Benadering 1 -Blijkbaar vind je het een probleem als God niet in ons verstand past en tegen ons ‘geweten’ ingaat. Je legt echter niet uit waarom dat een probleem is, dus leg eens uit: waarom is het niet acceptabel als wij God niet altijd kunnen begrijpen? -‘Geweten’, wat is dat eigenlijk? Als het aan de Bijbel ligt is ons geweten tamelijk verdorven. Is jouw geweten… Lees verder »

vergetennick
vergetennick
Antwoord aan  Paiba
8 jaren geleden

Atheïsten willen christenen niet pakken. Ze willen dat religie achter de voordeur hoort, dat een maatschappij niet bestuurd wordt door een heilig boek of mensen op straat worden overgehaald een of ander raar Godsbeeld tot zich te nemen. Ik als atheïst sta voor vrijheid van het geloof. Maar net zoals ik vind dat paragnosten of mensen van scientology mensen met rust moet laten zo ook de christenen. Ook ambtenaren moeten hun geloof thuislaten en mensen… Lees verder »

Paiba
Paiba
Antwoord aan  Paiba
8 jaren geleden

@vergetennnick Er bestaat niet zoiets als een neutrale maatschappij. Atheïsme is niet neutraal, mocht u in die waan verkeren. Je levensbeschouwing thuislaten bestaat ook niet. Die komt tot uiting in o.a. kleding en gedrag. Wat er gebeurt als mensen gedwongen worden de staat als moreel kompas te zien hebben we afgelopen eeuw te vaak gezien. Daarom moet een ambtenaar zijn levensbeschouwing niet thuislaten. “Als je je maar niet bemoeit met een andermans levensstijl.” Uw reactie… Lees verder »

vergetennick
vergetennick
Antwoord aan  Paiba
8 jaren geleden

Karl Marx schreef het handboek voor communisme niet voor atheïsme. Er bestaat geen handboek voor atheïsme. De meeste religies hebben dat wel. Zoals in de bijbel staat dat homo’s inferieur zijn voor God. God heeft zich van hun afgekeerd. Je zou niet eens een tafel met hun mogen delen. Dat is ook nazi gedachtegoed en zeker geen atheïstisch gedachtegangen. Omdat daar geen handboek voor is is er meer verscheidenheid mogelijk.

Paiba
Paiba
Antwoord aan  Paiba
8 jaren geleden

@vergetennick Wat is je punt?

Ten eerste, waar reageer je op? Mijn reactie van 16-09-2015 om 23:29 gaat niet over communisme.
Ten tweede, ik betoog hier niet dat Karl Marx een handboek voor atheïsme geschreven heeft.

“zeker geen atheïstisch gedachtegangen”
Atheïsme is enkel het ontkennen van het bestaan van God. Dus het afwijzen van homoseksualiteit is niet tegenstrijdig met atheïsme.

Erwin
Erwin
8 jaren geleden

Hoi Wouter, als je de Bijbel anders gaat lezen, laat je het van je eigen beoordelingsvermogen afhangen van wat er klopt en wat niet. Waar begint dat en waar houdt het op? In principe probeer je het dan op dezelfde manier kloppend te krijgen als de meer orthodoxen die zich in allerlei bochten wringen om bepaalde passages kloppend te krijgen. Jij krijgt het kloppend door bepaalde passages minder serieus te nemen dan andere. Je wilt… Lees verder »

Frans
Frans
Antwoord aan  Erwin
8 jaren geleden

Hoi Wouter, als je de Bijbel anders gaat lezen, laat je het van je eigen beoordelingsvermogen afhangen van wat er klopt en wat niet. Zoals je zelf verderop al aangeeft, leest *iedereen* met zijn eigen beoordelingsvermogen. Maar ons persoonlijk beoordelingsvermogen blijft niet ons hele leven hetzelfde. Los daarvan zeg je m.i. hele rake dingen. Nu ben ik als zelf als ongelovige nogal relativistisch ingesteld (er is geen objectief ijkpunt waarvan wij de werkelijkheid kunnen aflezen,… Lees verder »

vergetennick
vergetennick
Antwoord aan  Erwin
8 jaren geleden

volgens mij heeft Wouter het over God die met ons mee gaat en beschreven staat in het boek geschreven door mensen. Jezus beschreef de God vanuit God (uit zich zelf) de God die anti destructie is. Een God die niet wil worden gevonden achter de letter maar vanuit Zijn hart. Bedenk wat liefde is en dat is God. Volgens mij is dat niet de God waar atheisten (zoals ik) tegen strijden. En dat hoeft niet… Lees verder »

vergetennick
vergetennick
Antwoord aan  Erwin
8 jaren geleden

Vergelijkt u onze seculiere staat (Europa) met religieuze staten. Ik zie toch een groot verschil in vrijheid voor het individu wanneer God buiten beschouwing wordt gelaten in de uitvoering. Ik denk dat de atheist in Nederland al bereikt heeft wat hij wil bereiken. Globaal gezien terroriseren de Goden de mens (ja ook christelijke staten bijv. Afrika) in onmenselijke proporties. Laten we het zo stellen: op je werk en zeker als ambtenaar mag het niet van… Lees verder »

Paiba
Paiba
Antwoord aan  Erwin
8 jaren geleden

@vergetennick Ironisch, u wilt een grote vrijheid voor het individu, maar zijn religieuze vrijheid wilt u liever beperken. Mooie vergelijking maakt u. U kiest de seculiere staten uit die u wel bevallen en de religieuze die u minder fijn vindt. Om de balans weer recht te trekken zou ik u even willen wijzen op de (al dan niet voormalige) communistische staten. “Religie is opium voor het volk”. Nul komma nul vrijheid voor het individu. Atheïsten… Lees verder »

vergetennick
vergetennick
Antwoord aan  Erwin
8 jaren geleden

Wordt wel vaker als troef gebruikt. Atheïsme verwarren met communisme of nazi regime’s. Niet heul sterk.

Paiba
Paiba
Antwoord aan  Erwin
8 jaren geleden

@vergetennick Dat is wel weer de typische afleidingsmanoeuvre. U begrijpt mij al dan niet opzettelijk verkeerd. Mijn punt is niet dat communisme synoniem is voor atheïsme. Communisme is wel een atheïstische ideologie, zeker op de manier waarop die in de Sovjetunie, Oost-Europa, China, Cuba en Noord-Korea gepraktiseerd werden/worden. Atheïsten brengen het er dus niet per definitie beter vanaf dan religieuzen. Frappant dat u onze staat als atheïstisch succes wilt claimen, maar van de totale mislukkingen,… Lees verder »

Pedro
Pedro
8 jaren geleden

Hoe je het ook wendt of keert: christenen ‘kennen’ God alleen uit de bijbel, en kunnen derhalve nooit zeker zijn dat zij ‘de waarheid’ kennen. Volgens mij bestaat die ene waarheid dan ook niet. Ieder beleeft het geloof op de eigen manier. Elke mening, beleving, theologisch werenschappelijke benadering, is gestoeld op deze oude teksten. Teksten waar ieder weer een andere betekenis in ziet. Wanneer je je omgang met de bijbel baseert op teksten uit diezelfde… Lees verder »

Frans
Frans
Antwoord aan  Pedro
8 jaren geleden

Wanneer je je omgang met de bijbel baseert op teksten uit diezelfde bijbel, kom je terecht in een cirkelredenering: “ik weet niet of ik de bijbel letterlijk moet nemen, laat ik eens kijken wat de bijbel daarover zegt, dan volg ik dat op.” Mee eens. Al wilde ik in eerste instantie nog wel even protesteren. Namelijk, het enerzijds niet letterlijk nemen van (gedeeltes van) de bijbel en anderzijds diezelfde bijbel wél zien als ‘Woord der… Lees verder »

Frans
Frans
8 jaren geleden

Ondanks dat ik nu ex-christen ben, heb ik zelf eigenlijk niet zoveel moeite met de eerste benadering. Zowel vanuit een orthodoxe ‘de-bijbel-is-als-geheel-waar’ standpunt, maar eigenlijk ook nu nog als ongelovige. Ik ben een gevoelig manneke dat al een dramatisch wereldprobleem kan maken van een eendagsmug. Maar ik ben ook een relativist. Ik geloof niet in een objectief goed of kwaad, noch in een objectieve moraal. Ook geluk en lijden bestaan m.i. slechts in ‘the eye… Lees verder »

henkkarssenberg
henkkarssenberg
8 jaren geleden

Tekeer gaan? Dat valt wel mee toch? Ik heb wat kritische vragen aan jou gesteld naar aanleiding van je vergelijking tussen ISIS en de God van het Oude Testament. Naar aanleiding van deze blog maak ik mij zorgen over jouw benadering van de hele bijbel en ik vraag daarom of je zeker kunt zijn van de feiten van Jezus’ geboorte, lijden en sterven, opstanding en Hemelvaart. Er zijn mensen, die de bijbel ‘anders’ willen lezen… Lees verder »

henkkarssenberg
henkkarssenberg
8 jaren geleden

Dag Wouter,

Hoe kunnen we er absoluut zeker van zijn, dat Jezus Christus ia gestorven als lijdende Knecht van God, maar ook uit de dood is opgestaan en zal terugkomen om te oordelen de levenden en de doden?

Groet, Henk Karssenberg

Hans A.
Hans A.
Antwoord aan  henkkarssenberg
8 jaren geleden

Je krijgt nergens absolute zekerheid over. Als je ergens zeker van denkt te zijn, dan doe je dat met je hersens, maar je kunt nooit 100% op mensenhersens vertrouwen.

JanA
JanA
Antwoord aan  henkkarssenberg
8 jaren geleden

Sorry Henk, maar dit is wel erg kort door de bocht. Het is altijd heel erg populair om dit rond te toeteren alsof dit het allerlaatste antwoord is.
Zo is het ook erg goedkoop om te zeggen: Henk Karssenberg bestaat niet. Ik heb hem nooit ontmoet en that’s it.