[ Dit is een gastblog van Axel Wicke, PKN predikant in Den Haag. Geschreven naar aanleiding van een interessant Twitter gesprek over The Big Lebowski. En is daarmee de derde in de rij. Lees ook “Het evangelie volgens The Big Lebowski” en “The Big Lebowsi, een film of meer dan dat“ ]

Ook ik ben dus een fan van “The Big Lebowski” en houd in het bijzonder van de rol “The Dude”, gespeeld door Jeff Bridges. Ik kan me er heel goed indenken, waarom op internet een heuse fan-gemeente rond “The Dude” is ontstaan (google eens op “dudeism”!). Dat heeft volgens mij daarmee te maken wat Paul in de eerdere blogpost zegt:

“The Big Lebowski gaat over ons allemaal. Niet over een of andere held aan wie niemand kan tippen. James Bond of Jason Bourne. Onverslaanbaar. Nee, The Dude is een werkeloze luiwammes die eigenlijk niets anders doet dan bowlen, slapen en een zijn favoriete cocktail drinken: een ‘White Russian’. En toch is het deze sukkel die de wereld redt. En dat is een troostvolle gedachte. In plaats van een minderwaardigheidsgevoel bij de normale filmhelden heeft de kijker bij The Big Lebowski het gevoel dat er ook voor hem een relevante rol op de wereld is…”

Religie als cultureel fenomeen

Toen ik dat las werd ik getroffen door een herinnering: Ik was 17, een ietwat onhandige, schuchtere tiener die zich vaak achter boeken verstopte. Religie was voor mij een cultureel fenomeen, ik wist de feiten (uit boeken en van school) maar was er niet mee bezig. Als vele tieners was ik op zoek naar een rol, naar een zin in mijn leven, maar God, welke God dan ook, was voor mij een te abstract idee, veel te ver weg, onbereikbaar.

Dat de ideeën die de kerk over Jezus, verzoening, hemel en hel had ook maar iets met mijn leven te maken zouden kunnen hebben, kwam niet in mij op. Maar ik hield wel van reizen en uiteraard wilde ik graag meisjes leren kennen!

Naar de kerk en leuke meiden

In de zomervakantie had ik nog een week niets gepland en een vriend kwam met een gek idee: Taizé, een klooster in Frankrijk, hij was er met Pasen geweest – duizenden jonge mensen uit de hele wereld, ’s avonds altijd feest en erg veel leuke meiden! Ja, je moet wel vaak naar de kerk, maar dat valt gek genoeg erg mee. Geen preken, gelukkig!

Ik was bij een sekte beland!

Een paar weken later kwam ik na een gruwelijk lange busrit op een miezerig grijze, natte zondagochtend om 4 uur in Taizé aan. De enige plek om te schuilen was de kerk. Toen mijn ogen binnen aan het schemer wenden, zag ik dat er overal mensen op de grond lagen. Iedereen was aan het bidden. Ik schok me rot: ik was bij een sekte beland! “Hoe kom ik hier zo snel mogelijk weer weg?”

Maar vijf dagen later zou ook ik zo biddend op de grond van deze kerk een nacht doorbrengen.

Jezus, net als The Dude

Hoe dat kwam? In Taizé begreep en ervoer ik die week door de bijbel-introducties van de broeders en de gesprekken in de groep, dat de God van het christendom dus juist geen abstract idee is. Niet ver weg en onbereikbaar. Maar in Jezus juist dichtbij, benaderbaar en ervaarbaar. De broeders vertelden de verhalen over Jezus op een manier dat ik merkte, dat ze ook over mij gingen, over ons allemaal. Een ervaring die op Pauls kijkervaring lijkt nadat hij The Big Lebowski had gezien.

En net als bij The Dude hielp daarbij natuurlijk enorm, dat Jezus geen machtige, onbenaderbare koning of onverslaanbare superheld is. Maar een rondzwervende, werkloze preacher, een mens van vlees en bloed die ervaringen opdoet en karaktertrekken vertoont die ook mij niet onbekend waren. Iemand die net als wij jongeren toen in zijn dagelijkse leven afhankelijk van anderen was die wijze, maar alledaagse verhalen vertelt, waar je je zó in kunt voelen. Verhalen die over jou gaan, die je raken, die zin geven door je te laten voelen: Je bent geliefd, zoals je bent, je hoort erbij. Ga je weg – en God gaat met je mee, zelfs als de weg de verkeerde kant op gaat, na Emmaus liep Jezus immers ook mee…

Herinnering aan Taizé

De herinnering aan deze eerste week in Taizé (veel bezoeken voor kort en langer volgden) komt vaker in mij op, vooral als ik jongeren ontmoet die, net zoals ik toen, aan het zoeken zijn. Ik denk dat deze persoonlijke herinnering mij helpt om voor hen op een manier over Jezus en God te vertellen dat ook zij zich, net als ik toen, met Jezus, met zijn leven, zijn ervaringen en verhalen kunnen identificeren. Dat ook zij zich, net als ik toen, empowered voelen. Dat ook zij, zou je kunnen zeggen, fans worden van Jezus. Dat Jezus dus voor hen een rol inneemt die The Dude voor de fans van The Big Lebowski heeft (is het toeval dat Jezus volgens de website van de meest overtuigde, religieuze liefhebbers van die film een van de “great dudes in history” is? Zie dudeism.com »).

Begrijp me niet verkeerd: the Dude is uiteraard niet Jezus Christus, geloven is meer dan ‘vind ik leuk’; discipelschap houdt zeker meer in dan lid van een fanclub te worden. Toch is de kerk en zijn heel veel individuele geloofsverhalen niet denkbaar zonder deze eerste, fan-achtige reactie op verhalen over of van Jezus waarmee mensen zich met hun eigen, individuele levens, verhalen en ervaringen kunnen identificeren.

Dwarsdenkers zijn oververtegenwoordigd

Het is daarom ook niet verwonderlijk wie de eerste aanhangers van het Christendom waren. De religie waarbij in tegenstelling tot andere religies in die tijd God niet ver weg in de hemel bleef of een of ander superheld is, maar waarbij God een mens in vlees en bloed werd en tenslotte zelfs een slavendood stierf, werd in de eerste eeuwen vooral populair bij mensen die de levenservaring van Jezus deelden: het rondzwerven, afhankelijk-zijn, het uitgesloten- of zelfs onderdrukt-zijn. Slaven, minderheden, immigranten, dwarsdenkers en andere onderdrukten: dat zijn de groepen die historisch gezien in de eerste eeuwen de kerk hebben gebouwd.

Nog steeds zijn minderheden, hopeloze idealisten en andere dwarsdenkers oververtegenwoordigd onder gelovigen.

Misschien ken jij ook uit je eigen geloofsverhaal de ervaring bij het horen of lezen van een Jezus-verhaal, dat je onwillekeurig moest denken: “Hey, dat ken ik, dat heb ik ook meegemaakt, dit gaat over mij!”

Dat verhaal gaat over mij

Als ik daarom over evangelisatie nadenk, over de vraag hoe ik een bepaalde groep mensen kan bereiken, raken en enthousiasmeren, dan vraag ik allereerst naar hun concrete levens, ervaringen en verhalen. Om zo erachter te komen, waar voor hen raakvlakken kunnen liggen met het leven, de ervaringen en de verhalen van Jezus. Om voor hen een tweedelige ontdekking mogelijk te maken: een van identificatie (“Hey, dat ken ik, dat verhaal gaat over mij!”) en van empowerment (“Als dat zo is, dan ben ook ik een geliefd schepsel van God en is ook voor mij een relevante rol op de wereld”).

Samen gedacht met mijn liefde voor The Dude, “deze sukkel die de wereld redt”, zou je dit “The Dude-Strategy Of Evangelization” kunnen noemen.