Voor veel gelovigen is het een streven om God lief te hebben. Of God de eerste plaats te geven. Of welke andere uitdrukking er ook aan wordt gegeven. Het klinkt mooi en wordt door christenen vaak gewoon zo geaccepteerd. De vraag die je je mag stellen hoe je dit nu eigenlijk kan doen? Het klinkt mooi, maar het kan ook lekker vaag blijven.

Jezus en God

Toen de leerlingen aan Jezus de 1 miljoen euro vraag stelden: ‘Laat ons de Vader zien, Heer, meer verlangen we niet.’ (Joh 14:8) had hij een nogal ontnuchterend antwoord: ‘Ik ben nu al zo lang bij jullie, en nog ken je me niet, Filippus? Wie mij gezien heeft, heeft de Vader gezien. Waarom vraag je dan om de Vader te mogen zien?’

Nu maakt Jezus’ kijk op God, de kwestie van geloof nogal anders. God is concreter geworden: het heeft alles met Jezus te maken blijkbaar. Het lijkt zelfs op een hele nieuwe definitie van God en geloof. Toch is zijn mededeling op een ander moment nu juist dat hij niet iets heel nieuws gaat brengen, maar juist het oude betekenis geeft: ‘Denk niet dat ik gekomen ben om de Wet of de Profeten af te schaffen. Ik ben niet gekomen om ze af te schaffen, maar om ze tot vervulling te brengen.’ (Mat 5:17)

Nieuw en toch niet nieuw

Dit zijn beide interessante statements van Jezus, ze laten twee kanten zien. Enerzijds iets nieuws, anderzijds is het helemaal niet iets nieuws. Ook op een ander moment refereert Jezus gewoon naar de oude geschriften, zo van: nee hoor, ze zijn niet veranderd.

‘Meester, wat is het grootste gebod in de wet?’ Hij antwoordde: ‘Heb de Heer, uw God, lief met heel uw hart en met heel uw ziel en met heel uw verstand. Dat is het grootste en eerste gebod. Het tweede is daaraan gelijk: heb uw naaste lief als uzelf. Deze twee geboden zijn de grondslag van alles wat er in de Wet en de Profeten staat.’ (Matt 22:36-40)

Toch is me pas veel later opgevallen wat Jezus hier nu precies zegt. Alles wat God van de mens vraagt is samen te vatten in dit: God liefhebben boven alles en je naaste als jezelf. Maar, en dat vind ik gewoon een ingewikkelde vraag, hoe kan je God liefhebben boven alles? Heeft dat bijvoorbeeld te maken met veel bidden, stille tijd, contemplatie, meditatie, geld geven, actief zijn voor de kerk, deelnemen aan kerkelijke rituelen? Als ik eerlijk ben, lijken me deze activiteiten soms toch best een virtuele bezigheid. Als je begrijpt wat ik hiermee bedoel.

Uitwisselbaar

Het is niet voor niets dat het eerste (God liefhebben boven alles) en het tweede (je naaste als jezelf) uitwisselbaar zijn. Ze worden achter elkaar genoemd, maar expliciet wordt genoemd dat het tweede gelijk is aan het eerste. Het is dus niet zo dat God liefhebben belangrijker is dan het liefhebben van je naaste. En die logica vind je vaker terug. Als je erop let is dat verrassend vaak.

Wie zegt in het licht te zijn maar zijn broeder of zuster haat, bevindt zich nog altijd in de duisternis. Wie de ander liefheeft, blijft in het licht en komt niet ten val, maar wie de ander haat, bevindt zich in de duisternis. (1 Joh 2:9-11)

God boven alles??

De vraag voor mij was hoe je God kunt liefhebben boven alles. Nu kan je over God eindeloos filosoferen en theoretiseren. Je kunt je helemaal verdrinken in religieuze activiteiten en innerlijke processen.

Maar als je je naaste ziet, dat wordt alles vaak erg concreet. Je ziet je naaste en je kunt je naaste leuk vinden of niet. Je leeft met je naaste samen, je komt je naaste tegen, je bent medemens. Daar kan je ook heel erg over filosoferen en theoretiseren, maar waarom ingewikkeld doen? Als je medemens hulp nodig heeft, dan is dat de naaste waar jij medemens voor bent. Heb lief, zoals je jezelf liefhebt. O ja, Jezus is nog wel wat radicaler als dat hoor. Voor de mensen die all-the-way willen gaan:

Jullie hebben gehoord dat gezegd werd: “Je moet je naaste liefhebben en je vijand haten.” En ik zeg jullie: heb je vijanden lief en bid voor wie jullie vervolgen, alleen dan zijn jullie werkelijk kinderen van je Vader in de hemel. (Matt 5:43-45)

Niet zo ingewikkeld

Hoe je God liefhebben kan hebben boven alles? Nou, misschien is dat helemaal niet zo ingewikkeld. Misschien heb je God lief boven alles door je naaste lief te hebben als jezelf.

Oh, en voor je het vergeet: je naaste heb je niet voor het uitkiezen. Het kan zomaar iemand zijn waar je van nature mee omgaat, of juist iemand waar je een hekel aan hebt, die jou haat. Maar ja, wie heeft er ooit beweerd dat christelijk geloof voor watjes was?