reiziger met routekaart

Ik zou ook stoppen met geloven

11 min leestijd

Waarom stoppen met geloven? Dat blijft een interessante vraag. Net zoals de vraag waarom je in deze tijd nog steeds zou geloven. Is dat niet enorm uit de tijd?

Een eenvoudig antwoord is niet te geven. Er wordt regelmatig onderzoek naar gedaan, al is dat dan vaak Amerikaans onderzoek en wij zijn Amerika (gelukkig) niet. Amerikaanse cijfers geven een dramatische daling van kerkelijke betrokkenheid weer voor de jongere generatie. Ik vermoed dat de verstrengeling van politiek en religie in de USA de grote oorzaak is waarom religie ongeloofwaardig is geworden.

Geloof vs. naar de kerk gaan

Regelmatig worden ‘geloven’ en ‘naar de kerk gaan’ door elkaar gebruikt wat de indruk wekt dat ze uitwisselbaar zijn.

Geloven is niet hetzelfde als naar de kerk gaan of bij een kerk horen. Ik noem even kerk, maar het kan ook een andere plek van aanbidding van een of andere God zijn.

Iedereen heeft de innerlijke behoefte om onderdeel van een groep te zijn, om er bij te horen en ergens thuis te zijn. De kerk kan, zeker in een tijd waarin het individu vooral in het middelpunt staat, een gezond tegenwicht bieden en een ander soort thuis en samenhang te bieden. Alleen is de kerk daar niet uniek in. Ook de sportclub waarmee je op zondagochtend samen gaat hardlopen, kan dat tegenwicht bieden, of de bridge club van de woensdagavond.

Een oude definitie van ‘geloven’ is dat het een zeker weten is van de dingen die je niet kunt zien, een bewijs voor de zaken die je niet kunt aanraken. Een paradox dus. Je weet iets zeker dat je niet kunt weten. En als geloof slechts is dat je bij een club hoort, dan mis je een belangrijk onderdeel van geloof, namelijk dat het een unieke kijk op het leven geeft, een die je handen en voeten zou moeten geven.

Geloof vs. religie

Het is een poosje hip geweest voor christenen om te zeggen: ‘nee, ik ben niet religieus, ik ben een Jezus volger.’ Right, tof hoor voor je. Maar het is net zoiets zeggen als: ‘nee, ik eet niet, ik nuttig smoothies.’ Een loze opmerking, maar je voelt je er beter door.

Wat is religie? Een meestal al eeuwen lang bestaand stelsel van verhalen, rituelen en gedragsvoorschriften, gebaseerd op een geloof in een God, of Goden, en meestal ook in een bovenaards voortbestaan na de dood.

Ja, Jezus volger, je bent gewoon religieus. En daar is niets mis mee. Dus stop met een kunstmatig verschil maken tussen het een en het ander. Als je bedoelt dat je geloof minder met regels te maken heeft en meer een relatie met God, ook prima. Maar kunnen we het dan eindelijk eens een keer hebben over wat je dan bedoelt dat je een relatie hebt met God?

Geloof vs. wetenschap

Het is jammer dat er veel discussies gaande zijn waarin er gekozen moet worden tussen òf geloven aan de ene kant òf de wetenschap serieus nemen aan de andere kant. Ga eens het gesprek aan over schepping en evolutie, en voila er springen een aantal fijne gelovigen op de discussie die laatdunkend beweringen doen dat bijvoorbeeld binnenkort de wetenschap zal moeten erkennen dat de hele evolutietheorie toch niet is zoals ze altijd hebben gezegd.

Wat denk je dat een intelligente jongere zal doen als hij moet kiezen tussen enerzijds een letterlijke lezing van de Bijbel (schepping in zes letterlijke dagen) en een ontwikkeling door vele miljoenen jaren heen? ‘Je gelooft toch niet dat we van apen afstammen?’ is dan ook zo’n leuk karikatuur. Ik denk echt serieus: wat zou daar het probleem mee zijn? Wat zou mij dat vandaag anders maken, anders dan meer zorgvuldig met de hele prachtige schepping waar wij onderdeel vanuit maken, zonder daar exclusief superieur in te kunnen optreden. Een jongere (en trouwens ook volwassenen) kiezen dan uiteindelijk voor iets dat de beste papieren heeft. Dat is niet de letterlijke uitleg van Genesis 1-3, maar is dat wat de wetenschap door eeuwen observeren en corrigeren steeds meer aan het begrijpen is. En ik snap het wel.

Geloof hoeft echter niet het tegenovergestelde van wetenschap te zijn. Maar is het helaas wel vaak. We moeten het dan altijd eerst maar eens hebben over waarom mensen zoiets vinden. Omdat het in de Bijbel staat? Right, daar zometeen nog wat over. Maar dat is echt niet voldoende.

Ongenuanceerde eenheidsworst

Een interessant bijkomend fenomeen van sociale media werd deze week in een artikel van NRC aangehaald, zij het dat dat over een ander vlak ging. Tienermeisjes zien er tegenwoordig opvallend hetzelfde uit met hun skinny jeans, t-shirts met opdruk en lange haren. Een gedachte die in het artikel wordt gedeeld is dat ‘sociale media de tieners afhankelijk hebben gemaakt van likes.’ Of het allemaal zo ongenuanceerd is, vast niet, maar het is wel een interessant fenomeen. Daar waar internet een vrijplaats kan zijn van allerlei gedachten, visies en smaken, daar zie je een enge tendens naar een ongenuanceerde eenheidsworst als een groep zich eenmaal heeft gevormd.

Wil je een christelijk voorbeeld? Bezoek cip.nl maar eens en je snapt het ongeveer wel. Check de discussies op Facebook rondom deze artikelen eens. Genuanceerde stemmen zijn bijna niet te vinden. En de genuanceerde stemmen worden bijna altijd overschreeuwd door de ene extreme visie of de andere extreme visie.

Het is een fenomeen dat ik wel ken hoor. Er komen regelmatig kleurrijke figuren binnen in de kerk, maar als ze er even zijn, dan lijken ze vrij snel op de rest van de groep. Ja, je kunt ook een kleurrijke eenheidsworst zijn, zo van ‘kijk ons een kleurrijk zijn’. Zou het niet boeiend zijn als daar een fijne grijze muis ook onderdeel van kan zijn?

Volgens mij hoort geloof en hoort kerk zich terughoudend op te stellen. We geloven het ene, en weten tegelijkertijd heel veel niet. We hebben overtuigingen, maar moeten deze ook weer altijd bevragen. We volgen overtuigingen, maar leven samen met mensen waarbij de waarden en normen door andere dingen zijn beïnvloed. Zou het niet mooi zijn als de kerk meer een ruimte zou zijn voor onderzoek en verwondering, in plaats van een waarin we geforceerd met z’n allen hetzelfde denken, hetzelfde vinden en van dezelfde muziek houden.

Het leven na het leven

Net als veel mensen die christelijk zijn opgevoed, heb ik lang de indruk gehad dat alle nut van dit leven niet ging om dìt leven maar om het leven of werkelijkheid van ná dit leven, het leven nadat je dood bent gegaan. De kritische vraag die je zou moeten stellen aan mensen, zo was de gedachte, was deze: ‘stel, je overlijdt vannacht, weet je dan waar je morgen zult zijn? Ben je er dan zeker van dat je in de hemel zult zijn?’ Oftewel, alles draaide om redding: redding in de zin van niet een eeuwigheid zonder God leven in de hel, maar eeuwig met God leven in de hemel. Alles draaide daarom.

Stel je eens voor dat er geen leven ná dit leven zou zijn, zou je dan ook geloven? Voor veel mensen is dit als vloeken in de kerk. Het is toch hét punt van geloof?

Toch is het interessant, dat als je de Bijbel hierop wilt bestuderen, moet je eens zoeken naar redden, redding en redder. Het is werkelijk zelden een focus op ‘de eeuwigheid’, maar het gaat om God die blijkbaar hier en nu iets bewerkt. Dat de jongere generatie afhaakt van een geloof dat het hier-en-nu ondergeschikt maakt, is goed te begrijpen. Ze maken zich druk om thema’s als gerechtigheid, vrede, waardigheid van het leven, etc. Het lijkt soms of sommige smaakjes van geloof hun ogen sluiten voor al die dingen die ertoe doen en zich slechts richten op een nu niet relevant idee van een leven na dit leven. So what? Dat zien we dan wel weer. Laten we nu in ieder geval laten zien waar we echt voor staan.

PS: wat ik persoonlijk geloof of er leven is na dit leven? Ik hoop erop en ik ga er vanuit. Maar ik weet er niets zeker, er is geen bewijs. En mijn tijd wil ik liever steken in mijn overtuigingen het leven hier en nu te laten beïnvloeden.

God is de Bijbel niet en de Bijbel is God niet

‘De Bijbel zegt het’. Er zijn weinig slappere argumenten dan deze. De Bijbel zegt wat? Helaas is de Bijbel voor veel christenen gaan functioneren als God. De Bijbel van kaft tot kaft. De Bijbel is Gods eeuwige onfeilbare woord. Tuurlijk. Maar er wordt voor het gemak vergeten dat de Bijbel niet uit de hemel is komen vallen. Sowieso is het geen boek maar een bibliotheek uit vele culturen en uit een lange periode.

Nee, de Bijbel is God niet. Ook trouwens niet een of ander esoterisch boek waar je, met wat slim gehaspel, allerlei spannende spreuken en wetmatigheden kan destilleren, iets waar ik een deel van de nieuwe vrolijke hippe kerken een beetje van verdenk. De Bijbel is een verslag van vele eeuwen mensen die op zoek zijn geweest naar God en God hebben begrepen in de woorden en ervaringen die ze toen hadden. Dat maakt het boek niet minder waardevol, maar wel minder mystiek. Er is veel over te zeggen, dat ga ik vast ook nog wel doen.

Thema’s als schepping versus evolutie, moraal, visie op maatschappij en al die andere punten, moeten altijd zorgvuldig gelezen worden in het kader van de mensen in bepaalde culturen en bepaalde verwachtingen die iets hebben begrepen. ‘Omdat de Bijbel het zegt’ is een van de slechtste redeneringen die ik ken. Omdat de Bijbel het zegt is de aarde plat? Nee, daar is overtuigend ander bewijs voor. Hoe zou het dan voor al die andere punten opgaan, zoals evolutie, ideeën over seksueel moraal, (on)gelijkheid van mensen, etc?

De Bijbel geeft een boeiend en waardevol venster op God. Maar het is niet het enige venster en soms is het venster enorm vertroebeld door een fundamentalistische strikte omgang met de Bijbel. Als er een God is, dan is hij zeker niet gelimiteerd tot wat we in de Bijbel kunnen vinden. Stel je voor dat het verhaal 2000 jaar terug zou zijn afgelopen. Zou toch zonde zijn.

Daarbij, de Bijbel is een oude tekst uit vervlogen tijden. Daar kun je niet eenvoudig met 21e eeuwse interpretatie overheen gaan. Dat je daar allerlei rariteiten door krijg, blijkt wel uit de hobby die werd uitgeoefend door mensen als Hal Lindsey die begonnen met allerlei profetische boeken met 20e eeuwse ogen te lezen en allerlei waarden eraan te koppelen. En ja, dan krijg je ook mensen die totaal van de leg raken van een zonsverduistering, of de zoveelste voorspelling van het einde der tijden. Stop ermee, en behandel de oude tekst nu ook eens gewoon als de oude tekst, met respect voor de originele bedoeling en de manier waarop de oude tekst is doorgegeven.

Pelgrims

Geloof is niet iets dat in het hoofd zit. Helaas in veel westerse omgevingen is geloof vooral een hersen-activiteit en gaat het over ‘iets vinden’. Vaak is geloof een statische overtuiging geworden waar mensen in verblijven en wordt vergeten dat we op reis zijn. Fascinerend dat ‘de vader van alle gelovigen’ uit de Bijbel, Abraham, een onbekende God op een of andere manier tegenkwam en dat hij met minimale informatie op reis is gegaan. We zitten nu veel opgescheept met kerken die maximale informatie hebben en zijn vergeten dat we op reis moeten zijn.

Nee, ik stop niet met geloven. Maar als je het niet erg vind, verdwaal ik graag nog even. Wie verdwaalt er met me mee?

Waardeer je dit artikel? Overweeg een kleine donatie. Voor een volgend kopje koffie tijdens het schrijven bijvoorbeeld.

PS: zie je een schrijfvoutje? Mail me ff!

Bedrag € -

[yarpp]

Abonneer
Laat het weten als er
guest

5 Reacties
Nieuwste
Oudste Meest gestemd
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties
Liesbeth
Liesbeth
6 jaren geleden

Er is zoveel dat we niet weten. Ik vermoed (maar weet niet zeker) dat er meer is tussen hemel en aarde dan we nu weten of begrijpen. Het loskomen van indoctrinatie is moeilijk; het is een behoorlijk scherpe stem die zich altijd weer in de strijd werpt om gehoord te worden. Die stem doet mij pijn en geeft me altijd onrust terwijl de zoektocht zelf interessant en verruimend en liefdevol is. Op zichzelf al opmerkelijk.… Lees verder »

Chris
Chris
6 jaren geleden

Na weer eens een dag zonder antwoorden of oplossingen, zonder fatsoenlijke verwoordingen (omdat het me keer op keer niet lukt m’n binnenste goed te omschrijven), ben ik dankbaar dat het jou aardig goed lukt Wouter. Logisch dat velen dit blog tè negatief interpreteren. Maar ik snap ‘m. Erg goed. En zwaai ik even virtueel naar je met deze reactie. En verdwaal ik op mijn manier rustig verder op een kronkelend paadje. Wie weet, treffen we… Lees verder »

Jan Foppen
Jan Foppen
6 jaren geleden

Je blog is me uit het hart gegrepen, Wouter. Het zal je wel niet in dank worden afgenomen. Want wij christenen vinden overal wat van. Als we toch eens echt zouden doen wat Jezus zegt, in plaats van ons te verliezen in allerlei discussies, dan zou de wereld er heel anders uit kunnen zien. God liefhebben boven alles en je naaste als jezelf. Al zouden we het maar proberen …

Simon van Groningen
Simon van Groningen
6 jaren geleden

Ik niet Wouter. Je bent wat mij betreft te ver verdwaald. De weg kwijt denk ik. Ik twijfel en dwaal ook graag, maar ik zie bij jou een beetje dat je het ene geloof verruilt voor het andere:rationele wetenschap. Dat vind ik oprecht jammer. Ik zou er heus weleens (genuanceerd) met je over willen praten. In het echt dan.

Liesbeth
Liesbeth
Antwoord aan  Simon van Groningen
6 jaren geleden

Wat een onzin. Hij is in mijn ogen amper verdwaald en wat jij schrijf is weer dat venijnige oordeel zonder dat je het zelf doorhebt. Niet zo bedoeld, want ik weet dat je als christen dat nooit zo bedoelt, maar geloof me als ik zeg hoe het voelt voor mij als ik jou woorden hoor: Ik voel me ongeliefd en veroordeeld en in een gevoelig moment fysiek neergestoken. Eigenlijk jammer dat Wouter iets zegt over… Lees verder »