Grote verhalen

De weg tot voorbij de dood

8 min leestijd

De dood is een thema waar vaak met respect en omzichtigheid over wordt gesproken. Regelmatig wordt het thema van de dood en wat er na de dood gebeurt, vermeden. Laat ik het thema nu eens niet vermijden, maar mijn licht proberen te schijnen over een pittig en universeel thema: de realiteit van de dood en ooit moeten doodgaan.

Na de dood in allerlei religies

Er zijn allerlei opvattingen en ideeën over de dood en het land of de wereld voorbij de grens van leven en dood. Ik zal een paar belangrijke hier op een rijtje zetten.

De dood

Grieken

In de oude verhalen van de Grieken wordt de reis naar de dood omschreven als de donkere oversteek van de doodsrivier om uiteindelijk te worden gewogen en als een schim door te leven in een wereld van de doden. Dit dramatische idee is trouwens een geliefd thema in films en fantasy verhalen die raken aan het thema van de dood.

Joodse traditie

In de oude Joodse traditie wordt gesproken over ontslapen en als het op een mooie leeftijd is wordt er gesproken over ‘oud en der dagen zat’. Jezus heeft het, gesproken vanuit deze traditie trouwens, in een gelijkenis over het rust vinden in de schoot van vader Abraham in een vredig oord.

Jachtvolkeren

Indianen en andere jachtvolkeren hielden vast aan een vage omschrijving als het gaan naar de eeuwige jachtvelden en het opgenomen worden in de realiteit of de kring van de voorvaderen. Vaak was dat met een overtuiging dat de lijn met het hier en nu niet was verbroken.

Boeddhisme

Het Boeddhisme heeft een concept als Nirvana, maar dat is niet per se de hemel, maar meer een hoge staat van de geest, bevrijding. Maar daar hoef je niet dood voor te gaan. In het Boeddhisme kennen ze iets als reïncarnatie, maar het is niet de ziel die opnieuw geboren wordt. De ziel is, net als lichaam en geest, vergankelijk. Het enige wat blijft bestaan na de dood is het karma.

Christelijk geloof

Christenen geloven dat de ziel van de mens na zijn dood naar de eeuwige werkelijkheid gaat. Of de mens komt in een soort zieleslaap om tegelijk met alle andere mensen te ontwaken en de grande finale mee te maken waarbij de grote witte troon van de Allerhoogste wordt gebruikt als rechterstoel waar een uiteindelijke oordeel zal worden geveld. Geen fout blijft onbehandeld. Maar, de gelovigen zullen als koningen regeren in de vernieuwde werkelijkheid. Zij zijn dan gered van een straf.

We kunnen het niet weten

Stuk voor stuk bijzondere en mooie verhalen. De ene is meer aantrekkelijker dan de ander. De ene is simplistisch, de ander vraagt een enorm voorstellingsvermogen.

brein

‘k Denk eerlijk gezegd dat er niet te kiezen is als het gaat om een werkelijkheid die je betreedt nadat je dood bent gegaan. Het is natuurlijk geen etalage waarbij je iets naar je eigen smaak kunt kiezen. Het is wat het is, maar dat weten we nu net niet. In ieder geval niet met onomstotelijk bewijs. Daarbij is de kans er ook gewoon dat er niets is na de dood. Gewoon, fysiologische principes hè. Als je lijf en brein het niet meer doen, de drager van je identiteit, het huis van wie je bent, dan is het logisch dat je verdwijnt als je dood gaat. Dus je vergaat. Als je het mooi zou willen omschrijven kan je dat doen door bijvoorbeeld te zeggen dat je wordt opgenomen in het grote niets.

Is dit alles?

Deze gedachte dat het met de dood ophoudt is voor veel mensen een onverkwikkelijke gedachte. Omdat je dan moet accepteren dat dit leven alles is. ‘Is dit dan écht alles’? Die vraag klinkt zelfs een beetje wrang en wordt ook wel als een logisch argument gebruikt om aan te tonen dat het zeer waarschijnlijk is dat er leven is na de dood.

Zelf vind ik het maar een weinig sterk argument en een die vooral ontspruit aan een negatieve kijk op het leven zelf. Een schrikbarend negatieve kijk hierop. Als het leven is bedacht en gewild, dan is het toch niet bedacht als een soort trainingstraject voor iets wat hierna gaat komen? Dat lijkt me een totaal onlogisch concept voor een schepping. Dit leven moet je leven, niet uitzitten of verdragen om uiteindelijk wel bij je eindbestemming te komen.

Je plaats in de wereldgeschiedenis

Mijn leven staat in verbinding met alles wat voor me was, verbonden met de mensen waar ik mee omging en ik laat een spoor achter als mijn laatste stappen zijn gezet. Iedereen heeft invloed op zijn omgeving, iedereen laat wat achter. Helaas zijn veel mensen er niet zo mee bezig, met dat wat je hebt ontvangen van die je voor zijn gegaan, en dat wat je zelf gaat achterlaten. Terwijl dat een rijke en zinvolle gedachte is die je plaatst in een lange lijn van de wereldgeschiedenis.

Leven is kostbaar

De realiteit van de dood maakt wel duidelijk dat het leven kostbaar is. Dit is het en hier moeten we het mee doen. Maar de eindigheid, de wetenschap dat het voor iedereen een keer ophoudt, maakt van het leven iets heiligs waar je niet mee moet sollen. Anderen zeggen dat de realiteit van de dood laat zien dat de wereld niet is wat ze zou moeten zijn, maar moet worden gered. Dat is ook een mooie gedachte, maar het leven an sich is genoeg om het als ons kostbaarste bezit te beschouwen.

Een leven dat nooit ophoudt? Volgens mij past het niet in ons hoofd. De verhalen die zijn verteld en films die zijn gemaakt over mensen die feitelijk gezien eeuwig zouden kunnen leven, mondden allemaal uit in een donkere en depressieve werkelijkheid. Het sciencefiction en fantasy genre leent zich uitstekend om te spelen met zo’n realiteit en het is geen pretje, zo blijkt vaak.

The glory of God is man fully alive. ~St. Irenaeus

Bang voor de dood

In best veel religieuze tradities is een opvatting van angst voor de dood. De angst voor een eindafrekening met de dreiging van een eeuwige straf heeft generaties in zijn greep gehouden. Er zit een paradoxale boodschap in de opvatting van een God die èn goed is èn waar je voor moet vrezen omdat die goede God je ook uiteindelijk naar een eeuwig strafkamp kan sturen. Hoe de uiteindelijke beoordeling zal zijn, dat is in veel gevallen een twijfelgeval tot aan het einde, voor zowel vele christenen als moslims.

begrafenis

Wat nu als er geen eindafrekening komt, zou de angst dan zijn verdwenen? Of zijn mensen ook bang voor het vergeten worden?

Niet bang

Ben jij bang voor de dood? Dat hangt denk ik sterk af van je ideeën over de dood, een te verwachten grote afrekening of juist de angst om in de vergetelheid te verdwijnen. Soms is het juist helemaal niet vrees voor de dood, het is veel meer angst de rest van het feest van dit leven te missen.

Heaven is not a place of eternal rest or a long sleep-in, but a life of creativity and newness in love; one with God in the transformation of all things… ~ Richard Rohr

Ik geloof zelf heilig dat we geschapen zijn om te leven, niet om ‘te leven om te kunnen sterven’ of iets dergelijks. Dat leven houdt mij enorm gemotiveerd. Wat hierna gaat komen? Persoonlijk vind ik het niet eens zo belangrijk dat er iets na móet komen. Steeds minder voorstelling kan ik ervan maken, van een hemel en eeuwige gelukzalige toestand. Ik zie het dan wel, als het zo ver is. En verder is het aan Onze Lieve Heer. En omdat Hij, volgens de boeken, best heel goed is, maak ik me daar totaal geen zorgen over. Waarom zou ik? Zorgen maken, dat heeft nog maar weinig goeds gebracht.

Voorbij de dood

De hoop voor een christen is, naar wat je kunt begrijpen uit de Bijbel, niet om maar als een soort etherisch wezen rond te zweven in een gelukzalige toestand, maar om herschapen te worden en te leven in een herschapen werkelijkheid. De profetie van Jesaja wordt herhaald in Openbaring:

‘Zie, ik schep een nieuwe hemel en een nieuwe aarde.
Wat er vroeger was raakt in vergetelheid,
het komt niemand ooit nog voor de geest.’ (Jesaja 65,17)

‘Ik zag een nieuwe hemel en een nieuwe aarde. Want de eerste hemel en de eerste aarde zijn voorbij, en de zee is er niet meer.’ (Openbaring 21,1)

Ze klinken als de grootse verhalen die generatie op generatie zijn doorgegeven. Het is te groot om woorden te geven, maar wat zijn ze indrukwekkend. Er zit iets zoets, aantrekkelijks, dromerigs, in het visioen dat alles wat stuk is gegaan eens weer hersteld zal gaan worden. Dat het niet zo in scherven zal blijven liggen. Alles zal eens worden rechtgezet.


Een eerdere versie van dit artikel werd in september 2018 gepubliceerd.

Waardeer je dit artikel? Overweeg een kleine donatie. Voor een volgend kopje koffie tijdens het schrijven bijvoorbeeld.

PS: zie je een schrijfvoutje? Mail me ff!

Bedrag € -

[yarpp]

Abonneer
Laat het weten als er
guest

8 Reacties
Nieuwste
Oudste Meest gestemd
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties
Peter
Peter
3 jaren geleden

Weer een mooi en inspirerend stukje Wouter. Ik heb tegenwoordige zoveel vragen, en àls er al een beantwoord wordt, komen er vanzelf weer nieuwe bij… Zo kan ik het “terug herschapen worden in een herschapen werkelijkheid” heel moeilijk vatten. Er zijn door de eeuwen heen al zoveel mensen doodgegaan, als die allemaal terugkomen op aarde, wààr gaan we die laten? Klinkt als instant-overbevolking… Ik ben niet tegen schenen aan het schoppen, maar misschien is m’n… Lees verder »

Jaap de Gans
Jaap de Gans
3 jaren geleden

Hoi Wouter…, je bent weer in staat geweest om een heerlijke “NADENKER” op papier te zetten. Oprecht bedankt…!

Nico
Nico
Antwoord aan  Jaap de Gans
3 jaren geleden

Mooi omschreven!!

Hans
Hans
3 jaren geleden

Wouter, ik ben het eens met je eindconclusie. Maar halverwege schrijf je: “Als je lijf en brein het niet meer doen, (…) dan is het logisch dat je verdwijnt als je dood gaat. Dus je vergaat.” Er zijn wetenschappelijke aanwijzingen dat er bewustzijn mogelijk is na de dood: https://pimvanlommel.nl/eindeloos-bewustzijn/lancet-artikel/

Jesús Álvarez
Jesús Álvarez
Antwoord aan  Hans
3 jaren geleden

Hans, ik heb zijn boek gelezen en vond het een interessante boek. Maar of het wetenschappelijk bewezen is of niet maakt mij echt niets uit. Als mijn tijd gekomen is dan is mijn schooltijd hier op aarde afgerond en ik weet zeker dat ik voor mijn examen gezakt ben met een dikke onvoldoende op mijn raport. Mijn God die aan een kruis gehangen heeft kijkt niet naar cijfers maar naar ons hart. Ik vertrouw Hem,… Lees verder »

Henny Keur
Henny Keur
5 jaren geleden

Hallo Wouter, Ook bedankt voor je reactie op de mijne. Vooropgesteld, dat het wel lastig is om in een paar woorden aan te geven waarom je over sommige zaken wat anders denkt, is het zeker niet mijn bedoeling om te kwetsen. Bij nalezing zou dit zo opgevat kunnen worden en dat spijt me. Laat ik proberen wat duidelijker te zijn. In het stuk wordt in een gedeelte gesteld dat we het niet kunnen weten en… Lees verder »

Henny Keur
Henny Keur
5 jaren geleden

Gelooft u dat alle leven uit God is? Gelooft u dat God er al was voor de schepping van hemel en aarde? Gelooft u dat God hemel en aarde en alles wat bestaat, geschapen heeft? Indien u al deze vragen niet volmondig met ja kunt beantwoorden, dan is het niet zinvol voor een christen, om hierover met u een gesprek aan te gaan. Immers dan stelt u menselijke wijsheid boven de Goddelijke. De vraagstelling is… Lees verder »