Ik stel vragen. Dat deed ik als student, dat deed is als stagiair, dat deed ik als gelovige, dat deed ik als zoeker. En dat doe ik nog steeds. Veel en graag. Nu is het eenvoudig om anderen te bevragen op hun opinies, op hun keuzes en hun motivaties. Een vraag aan de ander voorleggen is dan redelijk eenvoudig, want er zijn maar weinig dingen altijd enorm klip en klaar, zwart wit en ontegenzeggelijk objectief en er zullen vragen zijn die de rand van de overtuiging of keuze van de ander snel laten zien.

Bevraag jezelf

Als je echter gaat vragen stellen aan jezelf, je eigen overtuigingen, je eigen motivaties en je eigen keuzes, kijk, dan begint het pas interessant te worden. Een vraag stellen bij je eigen gedachteloze routines, bij je eerste gedachte die nagenoeg als een impuls naar boven komt als je in een debat bent verzeilt geraakt, een vraag bij je zekerheden die je zo koestert en een vraag bij je innerlijke drijfveren.

Dit principe gaat eigenlijk op in bijna alle facetten van het leven. Je religieuze overtuigingen, je politieke opvattingen, de manier waarop je met anderen omgaat, de keuzes die je dagelijks bewust en onbewust maakt.

De gelovige en de atheïst

Even een voorbeeldje. Een eenvoudige. De gelovige tegenover de atheïst. Allebei hebben ze huiswerken:

God bestaat! O ja, weet je dat echt wel zeker? Wel eens ruimte gemaakt om dezelfde werkelijkheid te bekijken en dan te bedenken dat het ook wel eens zo zou kunnen zijn dat God er niet is?

God bestaat niet! Are you sure? Is er enige ruimte voor een mogelijkheid dat er wel een God is? Dat het leven een andere laag heeft waar je alleen niet zomaar terecht kunt komen?

Begrip voor de ander

Spelen met de overtuigingen van de ander, daar begrip voor proberen op te brengen zonder een oordeel, de redelijkheid en validiteit van de ander proberen te zien, dat zijn pas de dingen die je kunnen helpen om uit je cocon te kruipen. Ben je ernstig gelovig? Mooi! Goed voor je. Dat vind ik serieus. Maar heb je je wel eens bevraagd op je eigen overtuigingen? Waarom je gelooft? Waar je overtuiging is gevormd? En hoe het bijvoorbeeld zou zijn als je wiegje ergens anders zou hebben gestaan. Het is immers bijzonder opvallend dat de waarheid die wordt verdedigd heel toevallig meestal de waarheid is waar je zelf mee bent opgegroeid of een waarheid die daar in ieder geval dicht bij ligt.

Doorgaan tot het je raakt

Het is goed om jezelf aan te leren om alles te bevragen. En niet te stoppen met vragen stellen voordat ze jezelf beginnen te raken en dwingen om je overtuigingen te herzien.

Naar mijn gevoel zijn de echte wetenschappers altijd op deze manier aan het werk. ‘Weet je het wel zeker’, ‘zie ik dit nu wel goed’ en ‘zien we niets over het hoofd’ zijn de vragen die je altijd en steeds weer jezelf stelt. Tenzij je alleen op zoek bent naar de bevestiging van je eigen gelijk. Maar dat is geen wetenschap.

Vlaamse filosoof en bioloog Ruben Mersch laat zijn boek Waarom iedereen altijd gelijk heeft zien mensen vast blijven houden aan hun eigen gelijk, zelfs als de feiten tegenspreken.

Mersch concludeert dat de mens zo irrationeel is dat hij zijn eigen werkelijkheid vormt. Gebaseerd op de normen en waarden van zijn morele stam. De stam waar hij zijn onderbuikgevoel mee deelt: de socialisten, de zakenlui, de arbeiders of de groenen. Dat maakt het erg lastig iemand met argumenten te overtuigen die jouw mening niet deelt. De mens is namelijk altijd op zoek naar zijn eigen gelijk en filtert de informatie die hij tegenkomt op een manier die bij zijn standpunten past. “We ondervragen de werkelijkheid niet, we martelen haar totdat ze bekent wat we graag willen horen”, schrijft de bioloog. (bron)

Nieuwsgierig

Het is gezond om een nieuwsgierigheid te ontwikkelen naar de ander, naar de opvattingen van de ander. Luister eens niet om vervolgens je eigen argumenten weer op tafel te leggen. Maar luister met de intentie om de ander te begrijpen, om begrip voor de ander te krijgen. Volgens mij is dat een uitstekende manier om uit je bubbel te ontsnappen.

PS: je zult je wellicht afvragen waarom ik de foto boven dit artikel heb gekozen. Ik vond het wel mooi en grappig beeld, maar verder zit er geen diepere gedachte erachter. ‘t Is maar dat je het weet!