Afgelopen week werd alweer voetbal besproken tijdens de lunch op kantoor. Nu moet je weten dat sommige collega’s hartstochtelijke fans zijn en dat een overwinning van hun geliefde club hen daadwerkelijk ongelofelijk vrolijk kan maken net zoals de regel dat bij een verdiend en beschamend verlies je er eigenlijk niet naar moet vragen. Je weet wel, een beetje pastoraal, anders wrijf je het er weer zo in. Het is fascinerend dat mensen zo kunnen opgaan in hun club en in een spelletje. Maar, zo laten ze me weten, er zijn mensen die echt veel verder gaan. Voor hen betekent hun club de wereld. Voor mij is het slechts observeren van menselijk gedrag. Want met het spelletje heb ik echt niets.

Aan de andere kant zullen mensen zich verbazen over de manier waarop ik mij kan ingraven in mooie verhalen. Heb ik je weleens iets verteld over Doctor Who? Wie? Ja, die dus. Het nieuwe seizoen gaat weer van start met een nieuwe Doctor na de zoveelste regeneratie. De Doctor is honderden jaren oud, reist door de tijd, heeft twee harten en reageert altijd op kinderen in nood. Zijn wapen, oh wacht, haar wapen, is een sonic screwdriver. Ik vind het mooi, want The Doctor is een goede held. Geen spierballen en geen gekke capes en superheldenpakken. Je gaat op reis naar andere werelden, naar het verleden en naar de toekomst. Dit klinkt een beetje wibbly wobbly timey wimey hè, nou dat is het dus ook. En zo verbaasd zoals ik naar mijn voetbalvrienden kijk, zo verbaasd zijn mensen over mij omdat ze er maar weinig mee hebben.

Die verbazing hè… Hou dat vast. Want zo verbazingwekkend is het als je met het grote verhaal van de ander gaat kennismaken en het is jouw verhaal niet. Maar als je als fans van dezelfde club, hetzelfde spelletje of van dezelfde fictie verhalen opgaat in hetzelfde grote verhaal waarin je beiden wilden leven, dan hoef je maar weinig meer uit te leggen. Je begrijpt elkaar. Je weet hoe het werkt. De rituelen zijn hetzelfde, de liedjes ook, de gebaren, de tijdstippen, de plekken. Ik denk daarom ook dat voor velen voetbal, hockey, sciencefiction, schaken, familietradities, model bouwen, principieel veganistisch eten, actief lid zijn van een bepaalde politieke partij of noem maar op, vaak functioneren als een religie. Je spreekt dezelfde taal, je snapt elkaar verbazing, je weet hoe je geraakt wordt. Jullie hebben iets samen en het is prachtig.

Nu zijn religies in essentie ook de verhalen waarin je samen leeft. Zelf noem ik me christen en kom met veel verschillende soorten christenen in aanraking, zowel in Nederland als wereldwijd. Soms schaam ik me ervoor, soms geniet ik ervan. Maar er is altijd een soort gemak waarmee je je met de ander kan verbinden. Dat heeft met dezelfde wereld te maken, die wereld waar je beiden in gelooft, dezelfde rituelen, dezelfde ongeschreven regels. Begin te praten over Jezus, of spreek het ‘Onze Vader’ uit, je voelt je verbonden met de ander die hetzelfde verhaal van Jezus volgt en hetzelfde gebed al zijn hele leven bidt. Het verhaal van Jezus, die atypische keuzes maakte, die een andere wereld liet zien en oproept om zijn leven na te volgen, dat is een prachtig verhaal om in te leven. Religie bindt samen, het ordent de manier van kijken naar het leven van nu en het hopen op de toekomst.

Ik denk dat erg vaak deze rol van religie wordt onderschat. Religie, welke ook, geeft een gezamenlijk venster waardoor je de wereld bekijkt. En daarmee bindt het samen. Het klinkt als leuke gedachte dat iedereen zijn eigen werkelijkheid mag hebben en daarin mag leven (en van mij mag dat zeker ook), maar heel praktisch is het niet. Gezamenlijke ideeën, gezamenlijke waarden, eenzelfde verhaal om in te leven, zorgt dat het hanteerbaar blijft.

Natuurlijk ben ik me er ook van bewust dat religie soms ook samenbindt door een gezamenlijke vijand te creëren. Dat is eenvoudig: de gelovigen zijn top, de ongelovigen zijn weerzinwekkend. De ene groep is ‘in’ en de fouten zijn ‘uit’. Dat kadert de wereld, maar dan slechts vanuit een soort exclusief denken, waarbij altijd mijn club de goede is, en die ander de foute. Hoe het verhaal verder gaat, hangt er dan ook weer vanaf welk geloof je volgt. Want in sommige religies heb je het recht om de ander te verafschuwen, uit te buiten of zelfs om te brengen.

Nu is gebruiken van een gezamenlijke vijand niet alleen iets dat religies doen. In de politiek zijn ze er erg goed in. Vluchtelingen, de klimaatgekkies, het grote geld, de bedrijven, Rusland, de Europese Unie, of verzin maar wat. Zij zijn slecht en wij zijn goed… Door de eeuwen heen zijn mensen bedreven geworden in het scheppen van gezamenlijke vijanden om maar de eenheid in een land te bevorderen.

Verhalen, het kadert het leven. En er is echt een keuze die je moet maken: in welk verhaal wil ik leven? Ja, ook religieus. Wil je het christelijke verhaal volgen? Wil je een ander verhaal volgen? Misschien ben je je niet bewust van het verhaal waar je nu eigenlijk in leeft. Dit verhaal geeft je je innerlijke motivatie, het schept orde in de chaos. Dit verhaal geeft je een bril waarmee je naar de wereld kijkt. En een bepaalde spiegel waarmee je jezelf beoordeelt.

‘Wie mijn volgeling wil zijn, moet zichzelf verloochenen, zijn kruis op zich nemen en zo achter mij aan komen. Want ieder die zijn leven wil behouden, zal het verliezen, maar wie zijn leven verliest omwille van mij en het evangelie, zal het behouden,’ zo zei Jezus van Nazareth over het leven. Niet eigen leven eerst ofzo. Maar volgen. Succes ermee. Zijn verhaal is geen succesverhaal, hij eindigde immers zijn leven met een vervloekte marteldood. Christenen geloven dat het daar niet ophield, zeker. Maar dat maakt niet dat zijn verhaal staat voor eenvoud. Maar wel voor keuzes die boven alles uitstijgen. Dat vind ik een mooi verhaal om te volgen.

Of heb je liever een citaat van Doctor Who? ‘In the end we’re all stories. Make it a good one.’ Amen to that.