Zeus (gangbare Nederlandse uitspraak: Zuis) is de Griekse oppergod die heerste vanaf de berg Olympus. Hij was het archetype van de God die veilig op zijn eigen wolkje zit, druk is met zijn eigen business, gespecialiseerd in familie ellende. De vader van de oppergod Zeus, Kronos, was een ellendige en gewelddadige man die al zijn kinderen probeerde om te brengen omdat, volgens een profetie, een van zijn kinderen hem van zijn troon zou stoten. En ook in zijn eigen huwelijk en gezin was er voortdurend sprake van strijd, jaloezie en ontrouw. De goden van de Olympus waren vooral met zichzelf bezig.

De christelijke God als stoere oppergod

Het is opvallend hoeveel de ideeën over God die ik tegenkom in christelijke kringen nogal overeenkomen met deze zelfingenomen, afstandelijke-mannelijke-stoere-oppergod Zeus. Het is een God die eindelijk aandacht voor je heeft als je de juiste liedjes zingt, als je je weer hebt ingespannen om aan je religieuze verplichtingen te voldoen. Het is God die op afstand blijft staan en ten diepste boosaardig is. De verhalen over zijn wraakzucht gaan de ronde. Hij is onverzoenlijk tenzij zijn brandende woede om de menselijke tekortkomingen wordt geblust met het bloed van onschuldige en maagdelijke offers. In zijn trackrecord staat zelfs de vernietiging van nagenoeg de hele aarde door een aanhoudende en wereldwijde vloedgolf en de gelovigen prijzen hem er nog om ook.

Superheld-in-de-lucht

In de stille week moet er een duidelijke correctie plaatsvinden op deze Zeus-op-zijn-wolk-druk-met-zijn-eigen-leven ideeën van de Allerhoogste. Het verhaal moet anders worden. Het is een karikatuur, het is slechts een afgodje dat wordt aanbeden als je blijft rekenen op de grillen van een onberekenbare mythologische superheld.

De crisis komt nogal eens voorbij zodra deze superheld-in-de-lucht blijkbaar zijn dag niet heeft terwijl je vanuit de diepte en ellende roept om hulp. En toen bleef het stil. Wat nu Almachtige? Is hij soms op vakantie? Of laat hij momenteel zijn hoop varen op zijn hemelse toilet? Waar ik dit vandaan haal? Wel, dat was de kritiek van de profeet Elia op de mensen die geloofden in hun supergod Baäl, een soort oervorm van Zeus. Het is ten diepste een afhankelijk godje die zijn eigen menselijke mankementen blijkt te hebben. De superheld is moe, de superheld heeft buikkramp, de superheld is op vakantie. In vele cartoons over God blijkt bij een oude man met een lange witte baard die ergens in een wolkerige omgeving zich bevindt. Het zegt genoeg hè.

God bestaat niet

Hoe kom je eigenlijk van dit idee af? Misschien moet je daar wel eerst ongelovig voor worden. Alles stoppen. Stop de persen. Stop de aanvoer. Stop de woorden. Stop het gezang. Stop de show. Doe de lichten uit en vertrek. Het is over. Het is uit. Die God die bestaat niet en als hij al wel bestaat dan moet je niets met hem te maken willen hebben.

Maar wat dan wel? Je komt een andere man tegen die beweerde door God te zijn gestuurd. Ergens had hij iets over zich heen van een rebellenleider, maar toch was zijn boodschap er een van opoffering en verzoening. Het tegengif tegen alles was scheef is in de wereld is niet nog meer verknipte geesten en goden, maar het tegengif is volgen wat deze man deed: liefhebben tot het einde. En dan nog steeds liefhebben. Jezus van Nazareth is de noodzakelijke correctie op de superhelden versie van God, op de oppergod-versie van de Allerhoogste, op de Almachtige die op zijn lauweren rust terwijl iedereen voor buigt als een knipmes terwijl de wijn overvloedig voor hem wordt geschonken en hij geniet van zijn almacht en rijkdom en macht en kracht en onoverwinnelijkheid. Het zijn banale ideeën die maar weinig weghebben van het kwetsbare van Pasen.

Kwetsbaar

Goede Vrijdag laat zien dat het godverhaal bijzonder kwetsbaar is. De door God gestuurde valt ten prooi valt aan de afgunst van de religieuze leiders vanwege het afbrokkelen van hun invloed, aan de angst van de politieke leiders voor het verliezen van hun macht. God blijkt dood te kunnen. Er is maar weinig groots en weinig krachtigs te zien. Alleen de verhalenvertellers zullen je helpen om de omkering te zien. Dat onze wereld geen volgevreten goden nodig heeft, maar de kwetsbaarheid. De stilte van de dood die hangt over de wereld is nodig om leven in een andere dimensie te vinden. Eerst alles kwijt om iets onvergelijkbaar te hervinden. Sommige verhalenvertellers snappen dat de overwinning op het kwaad niet gevonden wordt in nog meer kracht. Ze vertellen verhalen over onopvallende en onaanzienlijke karakters die de verrassende oplossing bieden in de bittere strijd tegen kwade krachten. De oude wet van oog om oog, tand om tand, is een weg gebleken die naar alleen nog maar meer kwaad en geweld leidt.

Het is een adembenemend en universeel verhaal van een man die een onrechtmatig oordeel verdraagt en er voor sterft. De aarde schreeuwt miljoenen verhalen als deze uit. Het tekent de mensheid vanaf de beginne. Het onrecht is ten hemel schreiend. De volgevreten willekeur van de hedendaagse goden ook trouwens. Een fortuin wordt in een paar dagen bij elkaar gezocht voor een prachtige monumentale kerk die door de brand is verwoest. Het laat vooral zien dat het geld er wel is, maar niet wordt gebruikt om het onrecht te bestrijden. De oppergoden op de moderne Olympus konden shinen en lieten hun goud rinkelen. Zodat de goegemeente hen zouden prijzen om hun goede dagen en hen vervolgens slaafs blijven bedienen in hun eigen heiligdommen, ver weg van het gepeupel.

Traditie doorbroken

De Jezus die zijn leven aflegt, die een oneerlijk en onwettig oordeel over zich krijgt uitgesproken en uitgevoerd, dat is een ander verhaal. Het is een godverhaal dat de oude traditie doorbreekt van hoogverheven goden die jaloers zijn en alles zullen doen om hun macht te houden. Het verhaal van de lijdende Jezus is het verhaal van God die niet op een berg blijkt te bevinden, gevangen in familievetes en gevangen in een gewelddadig verleden. Dat blijkt het verhaal waar de mensheid zich eeuwenlang van heeft willen bedienen omdat dat een God is die op hen lijkt. Zo van: ‘als ik God zou zijn, dan zou ik dat en dat doen.’

Dat krijgt een andere dimensie met deze Jezus. Hij vraagt ook om te zijn als hij en te doen als hij. Verwacht geen wonderen, geen macht, geen invloed. Dat hoort ook bij de oude sprookjes die in het archief mogen worden weggestopt. Verwacht opoffering, liefhebben, nederigheid, vrijgevigheid, opstaan tegen onrecht, bescherming van het zwakke.

De oppergoden ten spijt

Het christelijke verhaal gaat dat Jezus stierf, dat er bijzondere dingen gebeurden rondom het overlijden van deze Jezus. Er zit grote symbolische kracht in alles wat er veranderde. En ze zeggen dat hij weer terugkwam uit de dood. Hoe? Geen idee. Het verhaal is alleen al symbolisch van grote kracht. Want de zelfopoffering, de weg van liefhebben en nederigheid, dat zijn wegen die tot voorbij de dood gaan. De oppergoden ten spijt, liefde zal blijven en kan niet worden vernietigd. Hoe donker de nacht ook blijkt te zijn.