Frodo en Sam (Lord of the Rings)

Pasen, zelfs als je niet gelooft

7 min leestijd

Met de lijdende Christus kunnen velen zich vereenzelvigen als hen onrecht overkomt. Maar wat moet je nu met het verhaal van Pasen, het verhaal waarin de gestorven Jezus weer leven bleek te zijn. Kan je iets met dat verhaal, ook als je niet gelovig bent?

Ik leef niet meer

Goede Vrijdag en Pasen, het verhaal van de lijdende Jezus die miraculeus weer levend blijkt te zijn na een paar dagen na zijn sterven, dat is onderdeel van een groots verhaal dat tot de dag van vandaag een grote symbolische boodschap kent. In de oude kerk was het de gewoonte om als geloofsstatement te zeggen: ‘ikzelf leef niet meer, maar Christus leeft in mij. Mijn leven hier op aarde leef ik in het geloof in de Zoon van God, die mij heeft liefgehad en zich voor mij heeft prijsgegeven.’ (Galaten 2:20). Dus je ziet de lijdende Jezus, lijdend onder een onrechtvaardig oordeel en de gelovige vereenzelvigde zich hiermee: dat was ook ik. En daarom is er een nieuwe manier van leven gevonden.

Erbarme Dich

Eerlijk gezegd vind ik het altijd maar mysterieus klinken. Je kan je goed spiegelen met het verhaal van de kruisiging waarin er geleden wordt onder een onrechtvaardig oordeel. Er zijn miljoenen mensen op onze aardkloot die troost vinden in het universele verhaal van deze Jezus die ook werd veroordeeld terwijl hij goed deed, terwijl hij niets verkeerd had gedaan. Er zijn er velen die troost vinden in het verhaal van een prediker die de mond wordt gesnoerd omdat zijn leven en zijn boodschap de politieke en religieuze elite in de weg zat. De traan kent iedereen die wel eens de Matthäus Passion van Bach heeft geluisterd en aan is gekomen bij het ‘Erbarme Dich’, vol verdriet en klacht. De tranen die je huilt in het aanblik van de lijdende Christus zijn als zalf voor de ziel.

Dezelfde tranen komen bij mij op als de soundtrack van Schindler’s List wordt gespeeld. Het zijn tranen van onrecht die door de muziek diep binnenkomen en landen in de diepten van je eigen ziel. Het verdriet om onrecht, de machteloosheid als de verschrikkingen voorbij komen.

De lijdende Christus als houvast

Tranen die we huilen bij onrecht. Het bloed dat ook vandaag naar de hemel schreeuwt om gerechtigheid. De dood van vele kerkgangers en toeristen in Sri Lanka, het huilt door de terreur, door het duistere van het kwaad. In het verhaal van de lijdende Christus vinden we het universele verhaal waar we ons aan kunnen spiegelen: in het lijden sta je niet alleen. De Christus neemt het onrecht op zich. Er worden uitdrukkingen gebruikt zoals ‘als een lam wordt hij naar de slacht geleidt, hij deed zijn mond niet open’. De lijdende Christus is de houvast in het lijden van velen omdat het een troostende gedachte is dat we er niet alleen voor staan.

Maar dat niet alleen. Dat zou het verhaal tekort doen. Want er is een perspectief. Dat is Pasen. Daar hoef je niet gelovig voor te zijn om dat te zien. Want hoe inspirerend het lijdensverhaal ook is, hoe bijzonder ook de beklemmende stilte is als de laatste woorden hebben geklonken, ‘Het is volbracht’, en de gemartelde Jood zijn laatste adem uitblaast, het verhaal is heel bewust niet afgelopen. Anders zou het christelijke verhaal er vooral een zijn van de troost van de gedeelde smart (al is dat ook al heel bijzonder).

Niet het einde

Simpel gezegd is de boodschap van Pasen een hele krachtige. Want je kan vol verdriet aan de voet van het kruis staan, of van een van de vele schilderijen die van die scene zijn gemaakt, het is alsof dat het einde is.

En dan komt Pasen. Alles is anders. De dood heeft het laatste woord, tenminste, zo was het altijd al geweest. In het Paasverhaal blijkt dat niet zo te zijn. De lentetuin is meer dan symbolisch. Als zijn vriendin Maria het graf wil bezoeken en het graf leeg blijkt te zijn, is ze vol tranen. Dàt kan er ook nog wel bij! De man die dan voorbij loopt herkent ze als de tuinman. ‘Maria’ is wat hij zegt. En dan herkent ze hem. Dat was alles wat ze nodig had. Hier, in deze lentetuin, is het de tuinman. Het is een flashback naar de hof van Eden waar de eerste mens de tuin mocht onderhouden. Hier is het weer goed.

Weet je wat het betekent? Dat het ultieme kwaad nooit meer ultiem zal zijn. Pasen is een oerverhaal over hoop dat alles weer rechtgezet gaat worden. Dat de sluier van angst, terreur, verdriet, depressie en uitzichtloosheid een keer zal worden weggenomen.

Niet logisch

Nee, niet alles hoeft logisch te zijn. En de vraag of het allemaal wel echt is kan een hele verwarrende vraag zijn. Als dat de enige vraag is die je hebt bij het verhaal, dan haal je alle energie eruit. Wie heeft er niet ooit tranen gehad bij een goede film, wie kon de brok in zijn keel verbergen bij de ultieme scene uit de Lion King als Mufasa dood is en de kleine Simba in paniek om hulp zoekt. Het is niet voor niets dat we verhalen aan elkaar doorvertellen, omdat al die verhalen ons leren te kijken naar de wereld.

Het verhaal van Jezus heeft grote symbolische waarde. Als je wel eens een orthodox Paasfeest hebt meegemaakt dan zal je direct de symboliek van het licht herkennen. In de Paasnacht wordt het licht in de duisternis aangestoken. Vanuit het heiligdom wordt de kaars doorgegeven en steken de kaarsen de andere kaarsen weer aan. Uiteindelijk wordt het een enorm licht dat is ontstoken en wordt doorgegeven.

Je mag het een poppenkast vinden, het is in ieder geval een waanzinnig mooie en oude poppenkast. Het licht van Pasen zegt dat aan de duisternis een einde komt. Dat als je nog in de duisternis zit, als de deken nog over je heen zit, dat het einde er nog niet is. En als er onrecht is, dat het onrecht zal worden rechtgezet. Het kwaadaardige heeft niet het laatste woord.

Hoop, geen logica

Het proberen om van het opstandingsverhaal van Pasen een sluitend verhaal te maken zal zeer waarschijnlijk stranden. Dat is ook niet het issue van de opstanding. Het is een wonderlijk verhaal. Het is misschien wel simpelweg te mooi om waar te zijn.

En toch hè. Er zit iets in dit verhaal. Je hoeft het niet te begrijpen of te bevatten om erdoor geïnspireerd te raken. Het hoeft niet eens waar te zijn om erdoor geïnspireerd en geraakt te worden. Misschien is het allemaal wel niet de bedoeling dat iemand er iets van begrijpt, en is het ook allemaal niet logisch en zal niemand het ooit kunnen hard maken. Dat is prima. Pasen is namelijk niet om te snappen of uit te leggen.

Geniet van Pasen. Eet je chocolade. Dans in je mooiste jurk. Geniet van het zoeken van de eieren. Wees blij met de wereld waarin je leeft. Omhels de bomen en geef de aarde een dikke zoen. Want als het christelijke verhaal iets vertelt is het wel dat wij voor deze aarde zijn gemaakt. Niet alleen voor nu. Maar, als deze er dan is, voor in de eeuwigheid.

Weet jij hoe goed de aardbeien smaken?

De scene uit Lord of the Rings, het moment nadat eindelijk de magische ring is vernietigd in het vuur van Mordor, als het kwaad is vernietigd, doet me steeds denken aan de scene van de opstanding. Het kwaad is vernietigd, maar nog niet alles is rechtgezet. De wonden liggen nog open, het leven blijft kwetsbaar. Maar eindelijk kunnen de twee hobbits weer herinneren hoe goed de aardbeien waren die ze aten in de Gouw (The Shire), het gebied waar de hobbits opgroeiden.

https://www.youtube.com/watch?v=dOnhBKPSuWA

Ik wens je een zalig Pasen!

Waardeer je dit artikel? Overweeg een kleine donatie. Voor een volgend kopje koffie tijdens het schrijven bijvoorbeeld.

PS: zie je een schrijfvoutje? Mail me ff!

Bedrag € -

[yarpp]

Abonneer
Laat het weten als er
guest

5 Reacties
Nieuwste
Oudste Meest gestemd
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties
Marcel van Campenhout
Marcel van Campenhout
4 jaren geleden

Bij een geboorte hoort nu eenmaal ook een sterven. Waar is dan het liefde volle of barmhartige als je aan een kruis wordt getimmerd. De enige die barmhartig is is de man met de speer.
Waarom. Waarom die vraag blijf ik vragen. Waarom dat on menselijk lijden.

Jesús Álvarez
Jesús Álvarez
Antwoord aan  Marcel van Campenhout
4 jaren geleden

@marcel Ik vergelijk het een beetje als een soldaat die zich boven op een handgranaat werpt om de anderen van de explosie te beschermen. Dat noem ik liefde en barmhartigheid. Het onmenselijk lijden, inderdaad zo onmenselijk gedragen zich sommige mensen die vol haat zitten, hun hart kompleet verhard en hun geweten dicht geschoeid is. Weetje, ik geloof dat ieder van ons in min of meerdere mate zo’n zaadje in ons hebben. Wachtend om voeding te… Lees verder »

Roland J. van der Straaten
Roland J. van der Straaten
4 jaren geleden

En ja, zo werd ik stilgezet om nog eens opnieuw Pasen te overdenken. Bedankt trouwens voor de opmaat daartoe. En het slot van dit stuk raakte me het meest. Het tussenstuk was me iets te breed of te diep en hoog tegelijk. Ik hou van eenvoud. Maar dat ben ik, een ander pakt het wellicht makkelijker op maar ik hou van; Eenvoudig denken, en eenvoudig zijn, en juist de dagen voor de Paastijd werd ik… Lees verder »

Mark
Mark
4 jaren geleden

Niet dat wat je zegt geen hout snijdt, maar ik denk dat je logica tekort doet. Logica is de weg naar de waarheid. En alleen met de waarheid kan je jezelf kruisigen. De waarheid is het smalle pad die maar weinig christenen kunnen/willen betreden. Bewuste Atheisten kunnen dat beter. Zij zoeken de waarheid zoals ik geen christen heb zien doen. Hier in west europa is het nog het makkelijkst om atheist te zijn. (niet dat… Lees verder »

Klaas koops
Klaas koops
4 jaren geleden

In Belarus waar katholieken en orthodoxen gelovigen deze weken hun tradities hebben over Pasen. Miljoenen mensen vieren de opstanding. Met takken, priesters, voedsel en heilig water. Deze week of die andere week. Er is respect over en weer. Dezelfde liederen. Eenheid is wel als er over een week het licht in Jeruzalem wordt ontstoken, daar wachten beide kerken op. Ook de koptische Christensen dus, 3 geloofsgroepen geloven dat. Protestanten geloven dat niet meer. Jammer. Waar… Lees verder »