Jean-Léon Gérôme was een Franse schilder en beeldhouwer. Hij werd in 1824 geboren en overleed in 1904 in Parijs. Jean-Léon bleef als kunstenaar vasthouden aan de klassieke kunst en wilde niet meedoen aan de nieuwe trend van impressionisme. Hij heeft prachtige werken op zijn naam staan.

Één van deze werken is heel bekend, vooral omdat deze regelmatig op sociale media wordt gedeeld. Het is op het eerste gezicht een boze naakte vrouw die uit een put klimt, alsof iemand een foto van haar maakt, maar dat ze daar echt niet van gediend is. Deze boze vrouw is echter ‘De Waarheid die uit de bron komt‘, het kunstwerk is in 1896 geschilderd door Jean-Léon Gérôme. Er zit een verhaal achter.

De Waarheid en de Leugen

Volgens een mythe uit de 19e eeuw ontmoette de Waarheid en de Leugen elkaar op een dag. De Leugen zei tegen de Waarheid: ‘Het is vandaag een fantastische dag!’ De Waarheid keek omhoog naar de lucht en zuchtte, want het was echt een prachtige dag. Die dag brachten ze samen veel tijd door.

Toen ze ergens bij een waterput aankwam nodigde de Leugen de Waarheid uit: ‘Kom, het water is echt heel erg lekker, laten we samen een bad nemen!’ De Waarheid vertrouwde de Leugen niet en testte het water eerst eens goed en merkte dat het eigenlijk best heel lekker was. Ze kleedden zich beiden uit en lieten zich zakken in het heerlijke water van de bron. Opeens sprong de Leugen het water uit en trok de kleren van de Waarheid aan en rende weg. De Waarheid was woest, ze voelde zich bedrogen, en ze klom ook snel uit de bron en rende overal heen om maar de Leugen te vinden zodat ze haar kleren kon terughalen.

De mensen zagen de woedende Waarheid zo naakt rondrennen, en ze draaiden hun ogen weg, vol minachtig, woede en schaamte. De arme Waarheid merkte het en keerde weer terug naar de bron waar ze eerder heerlijk aan het baden was en ze verdween voor altijd uit zicht, zich verstoppend in de bron. Ze schaamde zich voor haar naakte waarheid.

Sinds die tijd reist de Leugen de wereld rond. Ze is verkleed als Waarheid. Maar dat valt de meesten niet op, omdat de meesten geen enkele behoefte hebben om de naakte Waarheid te ontmoeten.

Complotdenkers

Dat deze mythe zoveel tot de verbeelding spreekt, is niet verwonderlijk. We leven in een tijd van nep nieuws, roeptoeters, alternatieve feiten, Google professoren, samenzweringsgelovigen. Het is eenvoudiger een leugen te serveren dan deze te ontkrachten. 

Het is bedenkelijk hoeveel christelijke complotdenkers actief zijn. Corona en de koppeling die wordt gemaakt met een komende eindtijd, een apocalyptische toekomstbeeld van het einde van de tijd zoals we die kennen. Dan lees je uitdrukkingen als ‘Dit is echt Openbaringen-stuff‘ en ‘het is allemaal al voorspeld‘. Wat dat betreft heeft iedere ketter zijn letter.

Aantrekkelijke leugen

Uiteindelijk volgt men liever een aantrekkelijke leugen dan de naakte waarheid. Sommigen zullen beweren dat de waarheid niet bestaat. Maar dat is natuurlijk onzin. Waarheid en leugen zijn echt te onderscheiden. Maar velen zijn verleerd om feiten en meningen op waarde te schatten. Een welgevallig bericht is sneller gedeeld, dan de ongemakkelijke waarheid, onzekerheid of feiten.

Wees als Alan

Deze week kwam ik een leuke reactie tegen uit een Engelse krant. Een klein ingezonden berichtje van Alan Hawkes, een van de lezers.

Toen kreeg ik weer een beetje hoop dat het uiteindelijk misschien toch nog goed gaat komen. Wees als Alan. Wees het oneens. Luister naar argumenten van de ander. Betwijfel iedereen die zich presenteert als de waarheid. Want voor je het weet sta je te juichen voor de leugen die de kleding van de waarheid heeft aangetrokken.