De witte winterdeken die deze week over ons land ligt is misschien ook wel een figuurlijke witte deken die alles net wat mooier en wat opgewekter maakt. Het is alsof de zorgen voor heel even weg zijn als je met gloeiende wangen weer terugkomt na een lange wandeling door de kou en de sneeuw.

Sneeuw tijdens de begrafenis

Een verse dikke witte winterdeken doet me altijd denken aan de dag dat m’n vier jaar jongere zusje werd begraven. Ze werd slechts 24 jaar oud toen ze uit het leven stapte. Er viel tijdens de uitvaartdienst een heel dik pak sneeuw. Zo veel sneeuw, dat het problematisch was om van de kerk naar de begraafplaats te rijden. Als een van de laatsten kwam ik aan en iedereen stond op me te wachten. ‘k Was een van de dragers van de kist.

Het was een zwarte week en die dag was misschien nog wel zwarter door alle bijkomende ellende waarover ik hier maar niet schrijf. De dikke sneeuwdeken was alsof we ons even niet druk moesten maken. De kids waren echt klein, maar ze weten zich die dag zeker nog te herinneren. We herinneren ons dat we als gezin na de begrafenis een sneeuwballengevecht hielden (lees ook op mijn Twitter profiel).

Somberheid onder de witte deken

Onder de witte deken kan echter nog steeds somberheid schuilgaan. Af en toe wordt er in het nieuws geroepen dat de lockdown en alles wat deze tijd kenmerkt, ongezond is voor de mentale gezondheid. En het zal zo zijn. Maar ook zonder lockdown worstelt de mens bij tijd en wijle met somberheid en depressie. De een heeft het soms, de ander heeft hier langduriger mee te maken. 

Regelmatig schrijf ik er over. Wellicht heeft het met mijn wat melancholische inslag te maken. Hoe gek het misschien ook klinkt, met overgave kan ik het zwarte gat in duiken. De randjes blijf ik maar opzoeken, naar daar waar het zeer doet, daar waar je de pijn voelt.

Somberheid heeft je wat te zeggen

Ken je het liedje ‘The Sound of Silence’ van Simon & Garfunkel? Het begint hiermee:

‘Hello darkness my old friend
I’ve come to talk with you again’

Dat is denk ik wat ik regelmatig doe. ‘k Ga het gesprek aan met mijn somberheid. Je kan altijd maar strijden tegen de somberheid en je proberen op te peppen, maar moet dat wel? Voor wie moet je happy de peppy zijn? Moet je dat voor je omgeving zijn? Of voor jezelf?

Wat heeft je duisternis je eigenlijk te vertellen?  Verdriet, somberheid of een donkere deken over je hoofd, het is niet altijd maar slecht. Het is iets dat er is. 

Het is oké om somber te zijn

Het verwelkomen van de duisternis is voor mezelf een oprechte stap. Dit is op dat moment wie ik ben. En het mag er zijn. En zo eind januari, begin februari, is dat altijd een beetje zo. Het is de tijd dat mijn zusje achttien jaar geleden overleed en werd begraven. Het is een trigger voor somberheid en het vraagt van mij om mezelf met zachtheid te benaderen.

Voor Bright Elephant ben ik veel met het thema rouw bezig. Een belangrijke boodschap is dat rouw erbij hoort, rouw is geen ziekte die moet worden genezen. Vaak is ons verdriet ook een stuk dat er is en niet bij ons moet worden weggehaald. Het is wie we zijn, het maakt wie we zijn geworden. 

De schoonheid van verdriet

In de pijn en het verdriet is de kwetsbaarheid het grootste. Je kan er bang voor zijn en je proberen te beschermen achter een figuurlijk pantser. In de kwetsbaarheid, in het verdriet, is ook schoonheid te vinden. Als je bang bent voor de pijn, voor dat wat je raakt, dan kan je ook niet tot de schoonheid doordringen.

Dit zeg ik niet goedkoop. Hoe kan ik je vertellen dat er prachtige en hartverscheurende schoonheid is te vinden in gemis en tranen? De prachtigste verhalen zijn geschreven in de figuurlijke schaduwen, de meest kwetsbare liedjes werden voor het eerst gezongen in donkere omstandigheden, de meest adembenemende kunst kent het verdriet en de breekbaarheid van het leven. 

Als je de pijn probeert buiten jezelf te houden, dan hou je ook alle blijdschap en andere ervaringen tegen. We kunnen niet selectief een bepaalde emotie buitensluiten. Als je pijn en verdriet wil uitbannen uit je leven, dan ban je alle ervaring buiten. Dan vlakt alles af.

Het blijft niet altijd donker

Ieder mens is anders. Er is geen recept tegen somberheid. Misschien werkt het wel zo dat iedere storm ooit aan kracht inboet en dat de luchten uiteindelijk weer opentrekken. Om daarna misschien weer gewoon terug te komen.

Vraag waarom je je verdrietig voelt

 We moeten denk ik wat minder verkrampt doen over de realiteit en aanwezigheid van somberheid en twijfel. Dat de wereld te groot voelt om mee om te gaan en dat de dag te lang is om te overzien.

Je bent niet de enige.

Vraag eens waarom je somber bent. Vraag je somberheid waarom het somber is. Vraag je verdriet wat ervoor zorgt dat je je verdrietig voelt. Stel de vraag maar eens en neem de tijd om te luisteren.

‘k Moet denken aan een scene in de HBO serie Westworld. De Man in Black zegt ergens: ‘Als je lijdt, dan ben je je echtste ik.’ Soms vergeten we dat wel eens. Dat we niet bij onze echtste ik kunnen komen als we de duisternis niet toelaten.

Alleen en niet alleen

Iedereen is anders. Maar ik heb de indruk dat je in de somberheid vaak niemand nodig heb. Geen oplossing of even een vrolijke noot om wat luchtigheid te brengen.

Misschien kan een mens maar een paar medeschepsels verdragen in de duisternis. Mensen die de kunst snappen van de mond houden. De kunst van aan een woord genoeg hebben. De kunst van het luisteren. Of gewoon er zijn. 

Kan ik iets voor je doen?
Kan ik iets voor je zijn
In dit wrange seizoen
Met zijn kruipend venijn

Kan ik iets voor je zijn
Met een blik een gebaar
Met een arm om je heen
Of een hand uit je haar

Naschrift

‘k Ben me bewust dat er zoveel te zeggen is over depressie en somberheid. Eerder schreef ik er ook al over. Als je sombert, dan hoop ik dat de zon gaat schijnen voor je. Maar dat niet alleen, ik wens je ook toe dat je de somberheid toelaat en laat bestaan. Dat het even donker mag zijn. Er zijn dingen in het leven die kunnen veroorzaken dat we ons niet oké voelen. Het is oké om je niet oké te voelen. 

Blijf niet alleen in het donker ronddwalen. Hou de duisternis niet voor jezelf. Als niemand het weet, probeer het te delen met iemand die je vertrouwt. Niemand hoeft alleen te zijn in het donker.