De eerste keer dat ik in een Oosters Orthodoxe kerk de paasnacht meemaakte, viel me de duisternis op. Alles was donker en de mensen verzamelden zich buiten bij de deur. Met nog niet ontstoken kaarsen in de hand schuifelde de massa het donkere gebouw naar binnen. Achter de iconostase, de wand met de iconen die zo typisch zijn voor oosters orthodoxe kerken, werd om middernacht een licht aangestoken. De kaars werd doorgegeven en alle kaarsen namen het vuur over. Iedereen die een kaars had die brandde, gaf vuur aan degene waarvan de kaars nog niet brandde.

‘Christus is opgestaan’

De eerst nog duistere kerk werd langzaam maar zeker gevuld met licht en warmte van al het kaarslicht. De priester roept in de talen van de aanwezigen ‘Christus is opgestaan’ (‘Christos Anesti!’ in het Grieks). En de aanwezigen beantwoorden het met ‘Hij is waarlijk opgestaan’ (‘Alithos Anesti!’ in het Grieks). Nadat de lange viering voorbij was, was er alle tijd voor hapjes en drankjes, de wodka kwam uit de kast en goede wijn werd geschonken. De donkere vastentijd is voorbij. Het licht schijnt weer. 

Oorlogstermen

Het blijft voor mezelf zoekende naar mijn plek in dit grote verhaal. Pasen is een van de grootste feesten van de tweeduizendjaar oude christelijke kerk. 

Wat me steeds meer verbaast is dat ik zo gewend was om het grote gebeuren uit te drukken in allerlei oorlogstermen. Een strijd die gestreden is. De overwinning die is behaald. De vijand die verloren heeft. 

Waar komt al die oorlogstaal vandaan?

We kunnen de grote thema’s ook alleen maar begrijpen door woorden die wij wel kennen. Dus hebben we het over de strijd tegen het kwaad. We hebben het over de tegenstander. In het Oude Testament wordt zelfs hartstochtelijk gebeden om de gruwelijke dood van de vijandelijke machten. Als je dat nu zou doen, dan kan je mooi voor de rechterlijke macht verantwoorden waarom je zulke haatdragende woorden zaait. Het is gevaarlijk. Er zouden zomaar mensen kunnen zijn die concluderen dat dat hele geloofsgedoe met geweld afgedwongen mag worden.

Verhaal van een verliezer

Is het verhaal van Goede Vrijdag niet dat Jezus de ultieme verliezer is? Het verhaal gaat dat je alles moet opgeven, àlles opgeven. ‘Winnen’ is niet een woord dat erbij hoort. Er klonk niet ‘nu heb ik gewonnen’ toen deze Jood stierf aan een romeins martelwerktuig. ‘Het is voltooid’. Niks glorieus. Nergens spierballentaal. Ja, dat willen we er achteraf graag inleggen en met de kennis van nu het verhaal van toen doormaken.

Blijvend verwond

Typerend in de ‘niet zoveel spierballen’ versie van het verhaal is dat van de Christus wordt verteld dat zijn wonden herkenbaar en zichtbaar waren nadat hij weer terugkwam in het leven hier. Hij is blijvend verwond. Zo past het in het verhaal waar Pasen over blijkt te gaan: de weg van liefhebben en de weg van loslaten blijkt de weg die naar vrijheid leidt. 

Nee, Jezus is dan niet een verliezer, zoals de titel doet suggereren. Maar ook niet de superheld zoals hij nogal eens wordt voorgesteld. Alles is omgekeerd. De laatste wordt de eerste, de verliezer wordt pas winnaar. De grootste blijkt de kleinste.

Het christelijke verhaal vertelt dat Jezus na iets meer dan een maand naar de hemel ging (de vrije hemelvaartsdag gaat over dat verhaal). Hij gaat niet naar de hemel als Mister Perfect die even zijn spierballen had laten zien. Maar als een blijvend verwonde bevrijder die zich een weg had moeten banen door een donkere doodsvalei, door een valei van tranen. De wonden vertellen het verhaal. Dàt verhaal moet worden verteld. Anders klopt het niet. Het verhaal van een verliezer die de weg naar een nieuwe en hemelse werkelijkheid wist te vinden. ‘Wie zijn leven wil behouden, die zal het verliezen‘, zo was een van zijn uitspraken eerder. En dat bleek in alles wat in zijn eigen leven volgde.

Onze eigen verwonding is net zo belangrijk. We hoeven onszelf niet op te pompen tot Mr. en Ms. Perfect. En ook niet al die verwondingen te maskeren. De wonden vertellen het verhaal. En als er een verhaal is dat verteld mag worden, is het het verhaal van hoe ook wij bij tijd en wijle gebroken zijn.

Er kan meer worden gerepareerd dan je denkt.

Maar de wonden zullen altijd het verhaal vertellen.

Fijne Pasen.