De kunst van vragen stellen is er een die volgens mij hoort bij de bron van wijzer worden. En dat op vele fronten. In je privé leven, spirituele overtuigingen, je werk, zoeken naar zingeving, in het beoordelen van plannen, in je bedrijf, de politiek en de maatschappij. Nu zijn er veel verschillende soorten vragen. Kies de vraag die past bij het doel dat je hebt. Hier een klein overzichtje.

Open en gesloten vragen

Een bekend onderscheid is te maken tussen gesloten en open vragen.

Een gesloten vraag is een vraag waar je iets als ‘ja’ of ’nee’ of één antwoord op kunt antwoorden. Dus ook de vraag ‘Hoe heet je?’ is een geloten vraag.

Open vragen zijn vragen die je juist niet met ‘ja’ of ’nee’ kunt beantwoorden. Een gesloten vraag leidt meestal niet echt tot een gesprek terwijl het doel van een open vraag juist wel is om het gesprek op gang te brengen of gaande te houden.

Je kan naar de ander vragen met ‘Gaat het goed met je?‘ of ‘Hoe gaat het met je?‘ In essentie zijn het twee verschillende vragen. De eerste is gesloten en moet eigenlijk met ‘ja’ of ‘nee’ worden beantwoord. De tweede vraag is dan wel een open vraag en er zit een opening voor gesprek, maar die vraag wordt op z’n Hollands nogal eens met ‘Goed hoor’ beantwoord. Behoorlijk gesloten. Dat is het moment om door te vragen, als daar de gelegenheid voor is natuurlijk en het verder gaat dan alleen het fatsoensriedeltje van begroeten.

Vier soorten vragen voor verschillende doelen

Nu zijn er nog meer soorten vragen. In Harvard Business Review kwam ik deze vier soorten vragen tegen die je helpen om van vragen stellen weer een kunst te maken: verduidelijkende vragen, gerelateerde vragen, verdiepende vragen en helicoptervragen. Ze helpen je om iets beter te begrijpen, of om juist de grotere context te zien. Ze helpen je te verdiepen of te verbreden.

Belangrijk is om te weten wat het doel is van je vraag. Wil je vooral bevestiging van wat je weet (zodat je het zekerder weet, iemand beter begrijpt) of wil je vooral meer ontdekken, nieuwe dingen ontdekken. Hier een kort overzichtje gebaseerd op het plaatje hierboven.

Verduidelijkende vragen

Deze vragen helpen je de dingen die gezegd zijn beter te begrijpen. Bij veel gesprekken praten mensen netjes na elkaar. Een vraag ter verduidelijking help je om te ontdekken wat er precies zit achter dat wat gezegd is. Zo kan je elkaar meer gaan begrijpen. ‘Kan je me er meer over vertellen?’ en ‘Waarom zeg je dat zo?’ zijn vragen die hierbij horen. Helaas stellen veel mensen deze vragen te weinig, omdat ze lijken te zeggen dat je er niets van begrijpt.

Gerelateerde vragen

Deze vragen helpen je om meer de gerelateerde aspecten van een thema te ontdekken in een gesprek. Dat zijn vragen zoals ‘Hoe gaat dit concept werken in een andere cultuur?’ of ‘Zijn er nog meer toepassingen voor deze techniek?’ Als je bijvoorbeeld een discussie hebt voor een product op de Europese markt is het een prima vraag ‘Hoe gaat dit product ontvangen worden op de Amerikaanse markt?’ De aangrenzende vragen helpen je om een breder begrip te krijgen van iets.

Verdiepende vragen

Om dieper een thema in te duiken moet je verdiepende vragen stellen. Het hoort bij de zoektocht naar echt begrip van een situatie, of het begrijpen van de fundamentele problemen. Je kan bijvoorbeeld vragen: ‘Hoe heb je dit probleem geanalyseerd?’ of ‘Waarom heb je deze stap overgeslagen?’. Vooral als het gaat om zoeken naar de bron van een probleem zijn deze verdiepende vragen belangrijk om meer helderheid te krijgen.

Helicoptervragen

Ik weet niet of dit nu de beste vertaling is van ‘elevating question’, maar het gaat om vragen die je helpen om een breder perspectief te zien, uitzoomen, het grotere plaatje ontdekken, als het ware met een helicopter opstijgen en alles in het brede perspectief te bekijken en minder op de details. Want je kan zo erg bezig zijn met een probleem, dat je de grotere context gaat missen. Vragen zoals ‘Als je nu even een stapje terug zet, kan je me vertellen wat nu het grotere probleem is wat je probeert op te lossen?’ of ‘Zijn we nu wel de echte vraag aan het beantwoorden?’

Tot slot