Afgelopen nacht lagen m’n lief en ik op onze rug voor ons vakantieverblijf naar een donkere maar met sterren gevulde hemel te staren. Als je ogen even wennen aan de duisternis kan je zelfs de melkweg ontwaren, een iets lichtere band met sterren ergens midden in de nachtelijke hemel.

Alles ontdekken

Stiekem droom ik van het bezoeken van vreemde werelden, het koloniseren van andere planeten en sterrenstelsels. Ruimtevaart boeit me al vanaf dat ik zelfstandig naar de Zeeuwse bibliotheek ging snuffelen op de afdeling wetenschap. En het is ook wel een beetje aangestoken door sciencefiction boeken zoals The Hitchhiker’s Guide to the Galaxy en sciencefictionfilms en series zoals Star Trek.

Space: the final frontier. These are the voyages of the starship Enterprise. Its five-year mission: to explore strange new worlds. To seek out new life and new civilizations. To boldly go where no man has gone before! 

~ Start van iedere Star Trek Enterprise episode

De wereld is stuk

Soms word ik redelijk moedeloos van de huidige staat van de wereld. ‘k Ben een enthousiaste Twitteraar. Niet overdreven hè, maar gewoon, ik vind er informatie, leuke mensen, inspiratie, nieuws en interessante gedachten. Maar steeds meer vind ik er de grauwe ongenadige kant van ongefilterde leeghoofden die slechts hun volgevreten dikke ikke een dienst willen verlenen door te schelden, anderen voor rotte vis uit te maken of erge ziektes of een doodseskader toewensen. Zelf is het me nog allemaal bespaard, maar er hangt regelmatig een onveilige sfeer. Het lijkt een grimmige uitvergroting te zijn van de sfeer in de maatschappij.

En dat terwijl de wereld stuk is, het klimaat naar z’n mallegrootje wordt geholpen, de toekomst van de mensheid wordt opgeofferd op het altaar van het grote geld en hebzucht. En ondertussen zijn er grote groepen mensen op drift, op zoek naar een menselijk bestaan, op de vlucht voor oorlog, uitbuiting, armoede en honger. Maar ja, als de hele wereld draait om mijn dikke ik, dan is iedereen die erbij komt, een bedreiging. 

Het vergezicht dat Star Trek biedt

Er is in onze wereld kapitaal en kennis genoeg om de mensheid te voeden, om ieder mens een perspectief te bieden. Er hoeft geen armoede te zijn, maar dan moet de wereld anders worden georganiseerd. Maar we zitten met een kleine groep ultramegarijken die veel te veel bezitten en we zitten in een tijd waarin wetenschap tot mening is gebombardeerd.

Toen Star Trek werd ontwikkeld, ergens in de jaren zestig, werd er een toekomstige wereld voorgesteld waar geen geld meer zou zijn. Dat zou toch overbodig zijn. We hebben tegen die tijd honger, armoede en de behoefte aan bezit geëlimineerd. Als mensheid zijn we eindelijk een beetje volwassen geworden.

Wat wel telt in deze toekomstvisie? Prestige. Dat je collega’s je waarderen. Dat je goed bent en dat het goede ook wederkerig is.

Ik vind het een mooie visie! Maar ja, in de jaren zestig was het ook hoopvol. Technologische vooruitgang! En we hadden net een verschrikkelijke oorlog en een enorme genocide meegemaakt waarvan we zeiden dat we dat nooit meer zouden willen. In de toekomst zou alles beter worden!

Sciencefiction als medicijn

Sciencefiction is een goed medicijn. Een echte liefhebber van dit genre kan geen racist blijven.

Je ben in al die verhalen werelden tegengekomen, je hebt in gedachten of op het grote scherm rondgedwaald in vreemde en onbekende werelden, je hebt kennis gemaakt met andere beschavingen. De mensheid blijkt niet de meest briljante beschaving te zijn en er is zoveel dat boeiend is, juist buiten de grenzen van onze eigen wereld! De rijkdom van al die verschillende culturen en beschavingen in het heelal maakt het juist boeiend. De gedachte van een superieur blank ras is een volslagen idiote gedachte. Iedereen lijkt te vallen voor ‘eigen volk eerst’, maar op die manier kom je altijd alleen te staan. Samen zijn we zoveel meer! Daarbij… de mens wordt regelmatig voorgesteld als de meest destructieve bewoner van het heelal. We zijn zelfs in staat om ons eigen thuis te vernietigen, als het maar geld oplevert.

Sciencefiction is niet alleen een goed medicijn met mooie toekomstvisies, maar ook een bittere kuur omdat het je confronteert met de diepe motieven van de mensheid. In hoeveel verhalen is de planeet Aarde niet verlaten, omdat het klimaat uitgeput was, de meeste soorten waren uitgestorven en er een desolate planeet over was gebleven? Denk alleen al aan de prachtige film Interstellar waar wordt gezocht naar nieuwe plekken om te wonen omdat de aarde verstoft en het steeds grimmiger wordt. Of wat te denken van de Pixar film Wall-E?

Je kunt niet zeggen dat we niet gewaarschuwd zijn. Schrijvers hebben ons de consequenties laten zien als we ons gedrag niet veranderen. Deze scifi profeten hebben ons gewaarschuwd voor de gevolgen als we niet serieus werk maken van het klimaat. En ze vertelden ons hoe het af gaat lopen als we niet het tij keren waarin de wereld wordt onderverdeeld in een paar hyperrijken en de rest die hen slaafs mag volgen, dankbaar voor een schamel loon. Ze laten de alarmbellen rinkelen als er een wereld dreigt te ontstaan waarin de waarheid vloeibaar is en danst naar de pijpen van politiek. 

Je kan niet zeggen dat we het niet wisten. Neem sciencefiction regelmatig tot je als een noodzakelijk medicijn. Je zal er niet altijd vrolijk van worden, maar het is wel belangrijk.

Ruimteschip Aarde

Terug naar de nachtelijke sterrenhemel. Want als ik op m’n rug lig te staren naar de ontelbare sterren, dan helpt het me om een groter perspectief te hebben. De inmiddels overleden Nederlandse astronaut Wubbo Ockels noemde de mensheid steevast astronauten van Ruimteschip Aarde. ‘Zoals het astronauten betaamt, moeten wij goed zorgen voor ons schip. Want anders gaan we dood. Immers, buiten ons schip is geen leven. Het is tijd voor actie,’ zo zei hij al jaren terug. We leven samen op een minuscule planeet, ergens zwevend in een ongenadig heelal.

Er is geen planeet B, hier zullen we het mee moeten doen. We kunnen zoveel beter. En we moeten zoveel beter!

Filmtips

Wil je een aantal van die toekomstvisies eens checken? Dit zijn zes door mij uitgekozen filmtitels die je daarbij kunnen helpen.