In het liedje ‘Arme Schapen’ schetst Stef Bos op een weergaloze manier hoe de dynamiek is van arme schapen, zodra een herder is verdwenen. Ze voelen zich alleen, stuurloos en onzeker en zoeken nieuwe houvast. In de angst die dan ontstaat begint een herkenbaar fenomeen: je terugtrekken in je bekende groep en al het vreemde van je uitsluiten.

Ze horen in gedachten de wolven in het bos
Al is het een illusie, het laat ze niet meer los
Niemand in de kudde die de ander nog vertrouwt
Kijk ze verstoten wat vreemd is en oud

Het gemak van gelijkgestemden

Onze samenleving bestaat uit een aantal echoputten. Dat is niets nieuws en is ook niet omdat we nu massaal gebruik maken van sociale media. Ik groeide op in een streng gereformeerde omgeving, zat op een streng gereformeerde basisschool, ging naar een streng gereformeerde kerk, was lid van een streng gereformeerde jeugdvereniging. We lazen streng gereformeerde literatuur en luisterde naar streng gereformeerde muziek (o ja, en klassiek, want dat was geaccepteerd). In deze zuil was alles zelfbevestigend. De grote massa wereldbewoners zat op het verkeerde spoor. Maar wij, wij hadden het bij het juiste eind.

Verlangen naar eenvormigheid

Er was geen eenvormigheid in de maatschappij als geheel. Verre van dat. De samenleving is altijd al multicultureel geweest met veel kleuren, geuren en smaken.

Wat we wel altijd was: eenvormigheid in de eigen groep. Dat was namelijk de veiligheid. We hoorden bij de ene of de andere zuil. Hier werkt het zo en als je meedoet op een manier waarop iedereen dat doet, dan is het oké. Maar als je je afwijkend gedraagt was, en is, het gevolg dat je wordt vervreemd.

De wilden en de schurken

We kregen verhalen verteld over de wilden en primitieven van Afrika en Azië. Daar moest ik ook aan denken over het verhaal van zendelingen Janneke en Nico die naar Malawi gaan. In het Algemeen Dagblad stond een verhaal over hoe ze hier alles achterlaten om de blijde boodschap te brengen in een omgeving waar ze nog in heksen en geesten geloven (link).

Ik kan het niet laten dat het voelt als het oude koloniale denken. Zendingsdrang ging vroeger altijd gepaard met koloniale uitbreiding. Een lokale omgeving die hetzelfde denkt als jij, dat is wel zo veilig. Was het daadwerkelijk om de blijde boodschap te doen, of was het te doen om mensen inlijven in eenzelfde leef- en denkwijze, want zo kan je eenvoudiger een gebied controleren?

Om de noodzaak van verandering van de ander te benadrukken worden de verhalen verteld over de wilden, de duivelaanbidders, de barbaren en de primitieven. Zo is de wereld gekoloniseerd. Wij brengen ze Jezus, zij leveren hun manier van leven in, met de lokale rijkdom erbij.

Borstontsteking

Het zal heus niet met verkeerde motieven zijn. Niet direct. Maar met goede motieven kan je nog steeds twijfelachtige doelen nastreven. Een sprekend verhaal dat ik vele jaren terug hoorde ging over het Amazonegebied waren zendelingen actief waren. Toen Amerikaanse missionarissen kwamen, werden de vrouwen direct in bloesjes gehesen. Je zou toch hun blote borsten zien! Het gevolg was dat veel vrouwen borstontsteking kregen door te strakke bloesjes die waren ingevlogen. De vrouw die het vertelde, zelf daar werkzaam als missionaris, vertelde dat ze eigenhandig een schaar in al die bloesjes had gezet op het moment dat de Amerikanen weer waren vertrokken. Weg ermee.

Wij bekijken door ons venster naar de wereld met een overtuiging dat het leven op een bepaalde manier geleefd moet worden. Veel van het andere leven snappen we niet, maar ons eigen leven snappen we wel.

Ms. Marvel

De zojuist verschenen serie Ms. Marvel (Disney+) is een serie met het hoogste percentage 1-ster beoordelingen op IMDB. Het heeft er ongetwijfeld mee te maken dat de serie niet wordt gespeeld vanuit een voor velen bekend witte en westerse blik op het leven, maar het draait om een meisje met een moslim achtergrond.

Er is protest vanuit conservatieve christenen op de serie, omdat het een moslimgezin zou ‘normaliseren’. Het laat vooral zien hoe nodig het is om kennis te maken met een kleurrijke wereld in plaats van de eenvormigheid van een witte westerse samenleving.

Een oplossing tegen de eenvormigheid

Wat ik mis is de nieuwsgierigheid naar de ander. Is de ander wel achterlijk of primitief of zijn ze op een andere manier wijs en verfijnd? Waarom zou jouw manier van leven en denken de juiste zijn, als de wereld uit een oneindige schakering van kleuren en contrasten bestaat?!

Hoe leuk wordt het leven als je de wereld in kan kijken met een open blik. En bekijkt naar hoe iedere groep zijn eigen mores kent, zijn eigen grapjes maakt, en iedereen zich op een eigen bijzondere manier tot zijn eigen groep verhoudt.

De wereld is vol van de Schepper

Lang keek ik naar de wereld om me heen als een wereld die leeg was van het goede en waar het goede gebracht moest worden. Sorry daarvoor.

Ondertussen kijk ik nieuwsgierig de wereld in. Natuurlijk is het eenvoudig als je de ander herkent in manier van doen, manier van praten en uitdrukken en andere sociale code. Maar er is zoveel meer.

“Earth’s crammed with heaven,
And every common bush afire with God,
But only he who sees takes off his shoes;
The rest sit round and pluck blackberries.”
― Elizabeth Barrett Browning

Voor mij was een grote ontdekking hoe verschillende veel van het westerse christelijke geloof kijkt naar de wereld en hoe de het oosterse christelijke geloof dat doet. Vanuit het westerse denken, zeker die van na de reformatie, is de wereld leeg van de schepper en is het een opdracht van de gelovige om God bekend te maken. Vanuit het oosterse denken is ieder mens geschapen naar het beeld en de gelijkenis van God. God is er al!

Dat laatste is dus leuk: je kan de mooie kleurrijke wereld in kijken en alle nieuwe manieren ontdekken waarop de Schepper zichtbaar is. Nieuwsgierig. Want ik hoef er helemaal niets aan bij te dragen. Ik kan gewoon genieten van al het anders-zijn.

Meer nieuwsgierig naar mensen die niet zo zijn als jij. Als we dan nou met z’n allen een beetje meer doen, dan wordt het echt een stukje fijner.