Het is een grappig fenomeen als iemand zich goed moet concentreren, diep nadenkt, een moeilijke som uit het hoofd probeert te rekenen of een schietgebed doet… Meestal kijken mensen dan naar links-boven. Een onbeduidende plek ergens daar in de hoek van het plafond. Daar is niets om je af te leiden, dus daar kijk je vanuit een soort automatisme. Niet iedereen, maar opvallend veel mensen doen het.

Voor dat bidden is het ook wel interessant. Er zijn kinderliedjes waarbij kinderen gebaren leren. Zoals een zin als ‘God die in de hemel is’, daarbij wordt dan de kinderen geleerd om met de vinger naar het plafond te wijzen. Want blijkbaar is daar ergens de hemel. Of ‘hoger dan de blauwe luchten en de sterretjes van goud‘. Daar, in das blauen hinein, ver weg van het hier.

Maar miraculeus ook dichtbij.

God is niet te vatten

Nu is het altijd nuttig om wat eens de vraag te stellen over wie of wat jij het hebt als je het over God hebt. Want alles wat probeert te raken aan het hoge, aan het grote, aan het bovennatuurlijke, dat moet uitgebreid putten uit allerlei beelden om een beetje helder te maken waar we het nu over hebben. We hebben het dan over woorden als ‘Almachtige’, ‘Vader’, ‘Liefde’, ‘Koning’, ‘Trooster’, ‘Aanwezige’, ‘Kracht van boven’, ‘Schepper’, ‘Begin’, ‘Eeuwige’, en ga maar door. Allemaal woorden die te groot zijn voor een goed idee, maar die je brein aan het werk zet om de definities die je hebt gemaakt, in ieder geval op te rekken.

Zing je wel eens een liedje als ‘Bij de Vader op schoot’? Probeer dat idee eens te combineren met het idee van de alomtegenwoordigheid van God. Mooi woord trouwens, volgens mij te lang voor scrabble, maar geeft een essentieel idee van God door: hij is er en hij is overal tegelijkertijd. Kijk, je moet de woorden gebruiken waar ze voor bedoeld zijn: om iets meer te proeven, iets meer te begrijpen van God.

Hier, dichtbij

Je merkt dat ik er vanuit ga dat God er is. Voor het gemak wijs ik hem aan als ‘hij’ en ‘hem’, maar dat is meer vanuit het gebrek aan betere woorden. Als God er dan is, dan is God misschien juist helemaal niet dáár in de verte, maar híer, dichtbij. Niet ver weg, niet een verdieping hoger, niet boven. Maar juist hier.

Mooie gedachte toch? Nou, voor mij is het niet alleen dat. Het is een gedachte die in lijn is met de grote lijnen die je kan terugvinden in de Bijbel. En in de Bijbel maak je kennis met eeuwen geschiedenis van de mensheid die op zoek zijn geweest naar God. Ze hebben hem geprobeerd te begrijpen en te bevatten maar daarbij waren ze, net als wij, gevangen in hun eigen definities van normaal, hun eigen wereldbeeld en de voor toen geldende normen. Maar in die oude verhalen vanuit oude culturen kom je mensen tegen die er steeds achter komen dat God verrassend anders is.

Grote lijnen uit de Bijbel

Misschien helpt dit je. Als je in het heel kort de grote lijnen van de Bijbel wilt begrijpen, mag ik je dan even meenemen. Eigenlijk is deze grootse lijn dat God van ver weg komt, maar steeds dichterbij komt. Ik zal het je uitleggen.

In het begin schiep God de hemel en de aarde. De Bijbel begint met een simpele mededeling, namelijk dat in het begin God er was en iets deed (1). Niet waar, niet hoe. Alsof het er niet toe doet. Hij schiep de mens en was dichtbij. Hij was er. Dat is het begin.

Daarna is het verhaal dat de mens vooral op grote afstand van God komt te staan (2). God is zelfs onbekend geworden in de oerwereld. Ze kennen hem niet meer, ze refereren niet meer naar hem. Hij is ver van hier.

Daarna sluit hij vriendschap met een enkeling. Zoals Abraham (3), Izaak en Jacob. Hij besluit met hem op reis te gaan en komt mee kamperen in de woestijn. Hij krijgt er een plek, onder de mensen. Eerst in een tent (4). Later in een statig gebouw, een kostbare tempel in het midden van de samenleving (5). Maar dit was zeker niet het einddoel.

God komt steeds dichterbij. Hij wil niet alleen in een onbereikbaar heiligdom vertoeven, maar wil onder de mensen wonen (6). Hij komt in en als Jezus in een soort undercover actie daadwerkelijk onder de mensen wonen. Hij was er.

Maar nog steeds is het verhaal niet tot zijn climax gekomen. Dat komt pas later, als Jezus is vertrokken. Dat moest geen depressieve gebeurtenis zijn, maar de opmaat naar iets beters. De climax komt als God als Geest in de mensen komt (7).

God is dus hier

Mijn blik op het leven en het nu, is anders geworden toen ik begon te beseffen dat het hogere, het bovennatuurlijke, de Almachtige en het eeuwige, zich niet van afstand heeft gehouden, maar zich verbergt en omhult met het menselijke. Het eeuwige dat woont in het tijdelijke. Aarde vaten met een eeuwige schat. Gebroken potten waardoor hemels licht schijnt.

Het verrijkt mijn ontmoetingen met anderen. Het zorgt ervoor dat ik niet zomaar uit het hier wil verdwijnen en achter wil laten om maar iets beters in ‘das blauen hinein’ te verwachten. Het zorgt ervoor dat God in mijn begrip niet meer is opgesloten in een vast kistje van begrip. Het maakt me nieuwsgierig naar waar ik God allemaal kan tegenkomen.

Je kunt hem toch niet zien

Vind je het te zweverig? Eerder schreef ik een artikel over de laatste toespraak van Jezus waar hij een onderscheid maakt tussen schapen en bokken. De een had een glas water gegeven aan een dorstige, de ander had het niet gedaan. De ene was welkom in Gods wereld, de ander niet. Maar zowel de een als de ander wist niet dat God erachter zat, dat dit glas water essentieel was voor het functioneren van Gods wereld. Zowel de een als de ander was verbaasd toen God duidelijk maakte dat als je een glas water aan de minste geeft, dat je het dan aan hem geeft.

Dat heeft dus niets te maken met of jij God wel of niet hebt gezien of herkend, en het heeft ook niets te maken met de motivatie ‘dat je het voor God’ of ‘dat je het namens God’ doet.

Kijk nog eens

Weet je, misschien moeten we helemaal niet op zoek om God maar ergens te vinden. Misschien moeten we wel op zoek naar onze medemens. En kom je er vanzelf achter dat God er is. In de ontmoeting, in de stilte, in de aandacht, in de verbazing, in het kleine, in het grote, in verwondering. De eeuwigheid is hier. De hemel kwam op aarde.

Het zorgt ervoor dat je dit leven niet hoeft te ontvluchten, maar dat er hier zoveel te ontdekken is. Het zorgt ervoor dat je niet alleen maar hoop hebt op ‘een betere toekomst’, waarbij je dan de hemel bedoelt waar je hoopt te komen als dit leven hier voorbij is. Het zorgt ervoor dat het leven hier ongelofelijk waardevol is. Dat Gods werkelijkheid hier gevonden kan worden. Maar misschien anders dan je ooit hebt gedacht. Verborgen in het doodgewone.