Wat ik nu ga doen is een beetje tricky. Want wijselijk heb ik op Twitter, mijn favoriete sociale media platform, alles gerelateerd aan Sinterklaas en Zwarte Piet uitgefilterd omdat ik de meningenstrijd en het openlijke racisme ongelofelijk zat ben. ‘k Heb ook de indruk dat gesprek geen zin heeft met mensen die huiliehuilie doen omdat ‘hun kinderheld Zwarte Piet’ onmogelijk wordt gemaakt. En op Facebook heb ik veel mensen virtueel het zwijgen opgelegd door hun ‘mening over het kinderfeest’ niet meer te volgen.

Wie is Sinterklaas?

Maar, wees eens eerlijk: Sinterklaas, wie kent hem niet? Nou, ik dus. Deze week publiceerde Mattias Rouw een nieuw boekje. ‘Sint Nikolaas van Myra’ vertelt het originele verhaal van de goedheiligman die wij kennen als de man die in felrode kleuren die ergens in november ons land bezoekt om kinderen te verrassen met mooie cadeautjes. 

De echte Sint Nikolaas

De echte Sinterklaas, Sint Nikolaas was zijn naam, leefde lang jaar geleden in Klein-Azië, ergens in het Middellandse Zeegebied.

De kennismaking met dit oerverhaal is goede historische kennis bij iets wat wij beschouwen als ons cultureel erfgoed. Zwarte Piet? Die had de echte Sint Nikolaas niet. De oerverhalen kennen we omdat hij een van de heiligen is van de Oosterse kerk en in de Oosterse kerk zijn ze nogal gewend aan het doorgeven van mythes en verhalen. Want zo werkt de traditie: we leren de wereld zien door de verhalen van de vele verhalen van allerlei gelovigen en bijzondere mensen door de eeuwen heen.

Zo werkt traditie: we leren de wereld zien door de verhalen van de vele verhalen van allerlei gelovigen en bijzondere mensen door de eeuwen heen.

Sint Nikolaas werd in het jaar 265 na Christus geboren en, zoals van veel heiligen, staat zijn leven bol met bijzondere verhalen. Al vanaf het moment dat hij als baby’tje wordt gedoopt: na de doop gaat de baby rechtop staan en blijft wel drie uur staan.

Nu denk ik zelf altijd bij dat soort gegevens: ‘ja ja, dat zal wel’. Ondertussen heb ik geleerd dat de vraag of het echt gebeurd is, niet de beste vraag is. Een veel relevantere vraag is namelijk: waarom hebben ze dit verhaal doorgegeven? Door de eeuwen heen worden de verhalen van heiligen immers zo doorverteld dat ze je laten nadenken over je eigen houding naar de wereld of je helpen de wereld op een andere manier te zien.

Goedheiligman

De tijd waarin Sint Nikolaas leefde was een onvergelijkbare tijd. Dochters die op huwbare leeftijd (ergens tussen 12 en 15 jaar oud) werden verkocht? Brrrr. De kerk stak er in die tijd een stokje voor: als je dat deed werd je tijdelijk of voorgoed uit de kerk gezet. Kijk, die kerk streed voor het goede!

Het boekje vertelt hoe Sint Nikolaas zijn eigen geld gebruikt om te voorkomen dat zijn arme buurman zijn drie kinderen moet verkopen omdat het de enige manier is om op deze manier aan geld te komen om te kunnen leven. Maar, zijn buurman mag niet weten dat hij het heeft gegeven. En zo zorgt hij dat zakjes goud bij de buurman terecht komen. Niemand mag het weten. Maar als de buurman uiteindelijk toch wil weten wie de weldoener is, gaat hij ’s nachts op wacht en ontmaskert Nikolaas. Maar niemand mag het weten. Uiteindelijk kreeg de buurman toestemming om het te vertellen, maar pas nadat hij was overleden.

Wow, is dat niet mooi?! Dat zijn de betere verhalen. Want met zo’n heiligenverhaal heb je een fantastisch oerverhaal dat motiveert om goed te doen. Dan is Sinterklaas best een heel leuk feest en moeten we dat vele jaren blijven vieren.

Mattias en Jedi leveren topwerk

Dit boekje met de legendes van Sint Nikolaas en de geschiedenis over hoe de verhalen zijn doorgegeven en herbeleefd is wel echt een kunstwerkje geworden.

Mattias Rouw is steeds in staat om oude verhalen op nieuwe manieren te vertellen. Dat liet hij al eerder zien met o.a. zijn prijswinnende boek ‘De Woestijnvaders‘ (waarvan alleen de glossy versie ‘Woestijnvaders Onderweg‘ nog te krijgen is).

Maar onderschat ook niet de kunstwerkjes van illustrator / kunstenaar Jedi Noordegraaf. Jedi weet op zijn geheel eigen wijze de oude orthodoxe iconografie te vertalen naar een nieuwe vorm. Ik zou best zo’n Sint Nikolaas icoon aan mijn muur willen hebben hangen. ‘t Zou zomaar kunnen dat die ook beschikbaar komt, want je kunt online ook nieuwe ikonen van Jedi aanschaffen. Het wordt meestal als kunst aan de muur gehangen, maar een icoon is voor een orthodox meer een religieus gebruiksvoorwerp.

Daarnaast moet je bij het maken van een boek al die andere creatievelingen niet vergeten zoals Sander Weeteling (SW Studio) die de opmaak heeft gedaan en Marcel Enderink (Zolderkamer 72) die verantwoordelijk was voor de typografie in het boek.

Voor in de schoen en de school

Voor de komende sinterklaas weet ik wel welk cadeautje ik in de schoen kan stoppen. Zou je ook kunnen doen. En nu ik het zo bedenk, ze zouden dit boekje op basisscholen en middelbare scholen prima kunnen gebruiken voor een vernieuwde educatie over de achtergrond van onze sinterklaastraditie.

Het boek is in de boekhandel te krijgen. Check ook even de website: nikolaasvanmyra.nl