Het leven is een groot feest. Je moet alleen zelf de slingers ophangen. Nou ja, dat is wat ze zeggen. Maar het leven is niet altijd een groot feest, hoewel soms maar al te graag de donkere rand van het leven wordt genegeerd.

Vorig jaar publiceerden wetenschappers de resultaten (bron) van hun onderzoek naar hoe graag mensen ongemakkelijke feiten tot zich nemen. Ongemakkelijke informatie over hun gezondheid, financiën en relaties. Wat ze zagen is dat men eerder in een staat van ontkenning blijft in plaats van aanvaarden van de ongemakkelijke waarheid, terwijl de informatie ruim aanwezig is. 

24% van de mensen die reageerden wilden niet weten of hun vrienden het cadeautje dat ze kregen, wel waardeerden. 29% van de mensen uit het onderzoek wilden de gezondheidsrisico’s van chronische stress niet weten.

Ik dacht, misschien is het goed om toch maar een paar ongemakkelijke feiten op een rijtje te zetten. Niet om je een leuke dag te bezorgen, maar wel dat het goed is om de waarheid onder ogen te zien.

1. Je gaat een keer dood

Vind je dat lastig om te lezen? Hoewel al eeuwen gezocht wordt naar eeuwig leven, of dat nu via de religieuze weg moet worden bereikt door naar de hemel of anderszins het hiernamaals, of dat het nu via technologie moet worden bereikt. Wat dat laatste betreft, daar zijn genoeg sciencefiction verhalen over geschreven. Momenteel kijk ik voor de derde keer ‘Altered Carbon’ op Netflix, dat uitgaat van de mogelijkheid tot eeuwig leven door digitale kopieën van je persoonlijkheid. We zijn er nog niet, maar de mens blijft dromen om zich onsterfelijk te maken.

Vaak leven we ons leven zonder het bewustzijn dat het eindig is. Dat we dit nu even kunnen vasthouden, en dat er vroeger of later een moment komt om los te laten. Daar waar je je geliefde nu stevig tegen je aan kunt drukken, daar komt een moment dat we slechts achterblijven in een herinnering. 

Wat kan je doen om je toch meer te confronteren met de realiteit van de eindigheid van het leven? Een tip die ik ooit van mijn vriend Paul kreeg is de serie ‘Six Feet Under’ (te kijken o.a. via Ziggo). Die moet ik zelf nog kijken. 

Wat is jouw suggestie om je meer bewust te zijn over de dood?

2. Perfect wordt je nooit

Krijg je ook van die Instagram coaches die je het beste voorschotelen, om het beste uit jezelf te halen, om in je kracht te gaan staan, om tot je diepste zelf te komen, om je ware potentie te ontdekken en ik weet niet welke bladieblo ze gebruiken. Eeuwig geluk en altijd blij lijken de bedoeling te zijn en de goeroe’s kloppen maar al te graag je zakken leeg om dat te helpen bereiken.

Maar het streven naar die perfectie en het steeds maar ontdekken dat je er nog niet bent, maakt je alleen maar ongelukkiger. Daarbij is niemand perfect. Ik wens je vrienden toe die je zonder gène zeggen wat de niet zulke mooie kanten zijn van jou. 

Uit onderzoek blijkt dat veel mensen die als perfectionistisch bekend staan, eerder in het leven is verteld dat ze niet goed genoeg waren (bron). De conclusie van deze mensen was dat de enige manier om beter te worden, was om perfectie na te streven. 

Een leuke bijvangst van het accepteren dat je niet altijd perfect en altijd gelukkig en altijd blij kunt zijn, dat het toch een beetje bijdraagt aan wat meer geluk, omdat je dat niet voortdurend probeert te zijn.

3. Mislukking en succes zijn niet los verkrijgbaar

Spierkracht wordt geoefend door voortdurend de pijntjes en de grenzen op te zoeken, door iets vaak te doen. Hoe krijgt een topsporter zijn niveau? Door heel vaak te oefenen en door heel vaak te verliezen. Hoe leert een vakman zijn vak? Door toe te staan dat je fouten kan maken waardoor je leert hoe je de fouten kunt voorkomen of met gemaakte fouten een nieuwe oplossing te ontwikkelen. 

Succes is niet los te krijgen. Als je iets probeert te bereiken, dan lukt het vaak ook niet. Zo werkt dat nu eenmaal. Je bent niet zomaar bij een finish. Fouten horen erbij. 

Ik heb niet gefaald. Ik heb enkel 10.000 manieren gevonden die niet werkten. 

Thomas Edison

4. Jij bent niet beter dan anderen

Misschien denk je (onuitgesproken of onbewust) dat je beter bent dan je vrienden. Dat je eerlijker bent dan je partner. Dat je het beter weet dan je baas. Of dat je motieven meer zuiver zijn dan je collega’s. Maar is dat wel zo?

Zelfs als je probeert jezelf eerlijk te bekijken, ga je met jezelf om alsof je aan de ‘moreel superieure kant’ zit. Dat geeft een goed gevoel, dat geeft je zekerheid, het geeft vertrouwen. 

Wat je eraan kunt doen? Pfiew. Lastig, lastig. Maar misschien is een goede stap om wat minder snel een oordeel klaar te hebben als je je vragen hebt bij het gedrag of de mening van anderen.

5. Er is geen keuze

Wist je dat er zoiets bestaat als keuze-blindheid? In 2005 werd een interessant experiment gedaan om aan te tonen dat we in een illusie leven dat we keuzes hebben (bron). Dit is wat er werd gedaan:

Deelnemers kregen een paar sympathieke foto’s te zien van vrouwen en ze vroegen om te kiezen welke hun voorkeur had.

Wat er vervolgens door de onderzoekers werd gedaan is wat een goochelaar doet: onzichtbaar foto’s verwisselen. De deelnemers hadden dat niet door en kregen een foto die ze niet hadden gekozen voor hun neus met de vraag waarom ze deze foto hadden gekozen. Oftewel: ze dachten dat ze eerder deze hadden gekozen, maar dat hadden ze niet gedaan. Het grootste deel van de deelnemers begon argumenten te verzinnen waarom ze deze foto hadden gekozen (terwijl ze dat niet hadden gedaan).

Keuze is een illusie (The Matrix)

In The Matrix Reloaded heb je een scène waar dit precies over gaat. Het is waar de Merovingian (hij wordt ook wel de Fransman genoemd) vertelt dat keuze slechts een illusie is:

Merovingian: You see, there is only one constant, one universal, it is the only real truth: causality. Action. Reaction. Cause and effect.

Morpheus: Everything begins with choice.

Merovingian: No. Wrong. Choice is an illusion, created between those with power, and those without. Look there, at that woman. My God, just look at her. Affecting everyone around her, so obvious, so bourgeois, so boring. But wait… Watch — you see, I have sent her dessert, a very special dessert. I wrote it myself. It starts so simply, each line of the program creating a new effect, just like poetry. First, a rush… heat… her heart flutters. You can see it, Neo, yes? She does not understand why — is it the wine? No. What is it then, what is the reason? And soon it does not matter, soon the why and the reason are gone, and all that matters is the feeling itself. This is the nature of the universe. We struggle against it, we fight to deny it, but it is of course pretense, it is a lie. Beneath our poised appearance, the truth is we are completely out of control. Causality. There is no escape from it, we are forever slaves to it.

En nu?

Ongemakkelijke waarheden zijn nog steeds waarheden. Je kunt ze proberen te negeren omdat je er onrustig over wordt. Maar je kunt er ook bewust van worden en het regelmatig door je gedachten laten gaan en het invloed laten hebben in hoe je leeft en hoe je keuzes maakt.

Het erkennen van de eindigheid van het leven, het erkennen dat je nooit perfect zult zijn, het erkennen dat fouten en mislukkingen erbij horen, het erkennen dat je niet beter bent dan anderen en het erkennen dat je niet altijd eerlijke keuzes maakt, helpt je om met de beide voeten op de grond te blijven. 

Een Indiase wijsheid zegt:

‘Toen je in de wereld kwam, huilde jij en al de mensen om je heen waren blij. Je moet de wereld verlaten op zo’n manier dat jij blij bent en al de mensen om je heen zullen huilen.’