Earthrise

Een hemels perspectief

7 min leestijd

‘k Ben weer eens het boek van Carl Sagan aan het luisteren. In ‘Pale Blue Dot: A vision of the Human Future in Space’, geschreven in 1994, filosofeert hij over de werkelijkheid die zoveel groter is dan wij. En het veroorzaakt bij mij ook weer een fijne stroom aan te grote gedachten over het leven, onze plek in het universum, de oorsprong van ons bestaan, of er een doel is van alles dat leeft, over het bestaan van een God, over de eenzaamheid van onze planeet, over het klimaat, over ons fragiele ruimteschip Aarde, over de zinloosheid van allerlei conflicten, over het totale nutteloze van raciale scheiding en over honderd andere dingen.

Het heeft veel met perspectief te maken. Misschien zijn drie foto’s wat dat betreft wel bepalend geweest van hoe we naar onszelf kijken. 

Blauwe Knikker

De eerste foto die ons perspectief op ons leven bepaalde is ‘Blue Marble’. Het is een beroemde foto van de aarde die op 7 december 1972 werd gemaakt door de bemanning van de laatste bemande maanmissie, Apollo 17. Een foto van 29.000 kilometer afstand van de aarde. Je ziet het gebied van de Middellandse Zee tot aan de Zuidpool. 

Het was voor de eerst keer dat de wereld de aarde in zo’n hoge resolutie zag: een blauwe knikker in een zwart heelal. Er waren geen grenzen te zien, geen scheiding tussen rijk en arm, geen politiek, geen klein leed, geen grote problemen. We zagen onze thuisplaneet en de grenzen ervan. Het moet een bijna spirituele ervaring zijn geweest om zo naar onszelf te kijken en alles wat zo groots lijkt, gereduceerd te zien tot een kleurrijke bol.

Vale Blauwe Stip

De andere foto is ‘Pale Blue Dot’. Het de naam van een foto die op 14 februari 1990 werd gemaakt. Ruimtesonde Voyager 1, op reis naar de rand van ons zonnestelsel, was op dat moment zo’n 6 miljard kilometer verwijderd van onze aarde. Het heeft maanden geduurd voor de data van deze foto terug zijn gestuurd naar huis. Het maakte in ieder geval een ding duidelijk: de aarde is slechts 0,12 pixel groot op de foto, een kleine oplichtend stipje, eenzaam in een leeg heelal, gevangen in een bundel licht van de zon.

Het had vast zo moeten zijn met die ene stip, precies in die streep licht. Het zal vast iets met de lenzen en de lichtval van dat moment zijn geweest.

Maar dat ene stipje, dat omvatte alles. Daar was alles wat er gebeurde. Iedereen die ooit heeft geleefd, leefde op die 0,12 pixel grote vale stip. Onze hele geschiedenis en ons hele bestaan teruggebracht naar een vlek in ons zonnestelsel.

Overview Effect

Astronauten hebben soms last van het ‘overview effect’. Tijdens hun ruimtereis realiseren ze zich de fragiliteit van de aarde. Maar ook dat dit de enige plek is waar leven is, leven dat totaal met elkaar in een kwetsbaar evenwicht is vervlochten. Het is de meest letterlijke toepassing van ‘het grote plaatje zien’. 

In een video ‘Overview’ vertellen verschillende astronauten wat er met hen gebeurde toen ze deze blik op onze aarde hadden. ‘We gingen naar de maan, en we waren helemaal gefocust op de maan.’ Maar wat ze misschien zagen is bijvoorbeeld vastgelegd in die andere bijzondere foto: ‘Earthrise’, Aardeopkomst’ (gemaakt in 1968).

Depressief of heilig

Niet iedereen heeft zin in het klein, nietig en verwaarloosbaar voelen. Sommigen worden er een beetje depressief van. Heeft alles dan wel zin? Als ons leven zo marginaal is, en het allemaal zo kwetsbaar aan elkaar hangt, waar doen we dit allemaal voor? Waarom zorgen we niet beter voor onszelf?

Een ander haalt er juist weer inspiratie uit. Immers, als we zo slechts dat ene puntje in een leeg heelal zijn, en nog steeds de enige plek waarvan we weten dat er leven is, dan zijn we meer dan bijzonder. Dan is ons bestaan en onze thuisplaneet heilig en verdient alle zorg, respect en bescherming die het nodig heeft.

Is God er wel?

Een andere vraag die het grootse perspectief oproept is of er wel een God is. Vaak zijn die grote Goden en kleine godjes slechts beperkt tot ons kleine idee, passend bij onze beperkte blikveld. Als je opeens naar buiten kijkt, voorbij onze dampkring, voorbij de planeten en astroïden, voorbij onze melkweg en je jezelf probeert te verplaatsen tot voorbij de grenzen van het waarneembare… wie ben ik dan en wie is God dan?

Onze goden lijken zich te beperken tot onze eigen beperkt voorstellingsvermogen. Onze goden lijken op ons. Je zal moeten erkennen dat veel ideeën over goden slechts een beperkte houdbaarheid hebben. Wat dat betreft kan ik wel heel veel zitten bedenken, maar moet ik wellicht, na het stellen van onmogelijke vragen, wijselijk mijn mond houden.

Verwondering en ontzag

Het gevoel dat de grootse perspectieven geven is een gevoel van verwondering en ontzag. Het veel te grote laat ik in mijn hoofd rondspelen en laat het weer helemaal los… Dan denk ik na over een onmetelijk heelal. Over licht dat stamt uit de tijd van het ontstaan van onze werkelijkheid. 

Het oudste waarneembare licht in het universum stamt uit ongeveer 380.000 jaar na de oerknal… Bijna 14 miljard jaar geleden. Wat was ervoor? En er zijn hele gebieden die ver buiten onze waarneming ligt, waar we alleen over kunnen speculeren. Werkelijkheden die te snel van ons vandaan gaan, waardoor licht ons nooit zal kunnen bereiken. Wat zou er voorbij alles liggen? We zullen er nooit achterkomen.

We noemen het soms de speelruimte van God. Als God er is. Of is hij misschien een God van onze werkelijkheid en zijn er nog eindeloze werkelijkheden met allemaal hun eigen God? 

Het is ver buiten ons begrip.

Ik schud je virtueel de hand

Ik vind het des te bijzonderder dat jij er bent. En dit leest. Dat ik er ben. Dat we elkaar virtueel de hand schudden. Hi. Leuk dat je dit leest. Je bent ook een wonderlijk wezen. Het is onmogelijk dat we hier kunnen zijn. En toch zijn we er. Het is een wonder op zich. 

Dat maakt dat ik het leven als heilig en kostbaar beschouw. Al het leven dat in een precieze balans met elkaar samenhangt. Er is geen andere plek waar we naartoe zouden kunnen gaan. Er is geen planeet B. We kunnen hier niet als vluchteling vertrekken om elders op adem te komen. Alleen hier is adem mogelijk. Op ons kwetsbare ruimteschip Aarde. 

Het is angstaanjagend fragiel.

Het is adembenemend wonderschoon.

Waardeer je dit artikel? Overweeg een kleine donatie. Voor een volgend kopje koffie tijdens het schrijven bijvoorbeeld.

PS: zie je een schrijfvoutje? Mail me ff!

Bedrag € -

[yarpp]

Abonneer
Laat het weten als er
guest

2 Reacties
Nieuwste
Oudste Meest gestemd
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties
Bert Loonstra
Bert Loonstra
3 jaren geleden

Mr CREAtov en de oerknal van 14 miljard jaar geleden…
Je zou EVOLUtov kunnen heten!