Terugkomend op mijn vorige blog waarin ik pleit voor een open avondmaalstafel, dus geen voorwaarden vooraf, geen uitsluiting. Ik probeer het in deze blog verder te onderbouwen zonder volledig te zijn. Hier zou ik verder graag het gesprek over voeren. Open en zoekend. Reacties zijn dus welkom.

De praktijk in veel kerken is niet open als het gaat om het avondmaal. De voorwaarde is, afhankelijk van het kerkgenootschap, dat je lid moet zijn van een bepaald kerkgenootschap, gedoopt moet zijn op basis van je geloof, openbare geloofsbelijdenis moet hebben gedaan. Oftewel, je mag wel aan het avondmaal, maar je moet geloven en wel in een bepaalde volwassen fase. Je moet een eerder besluit hebben genomen om God te volgen. En je moet je leven toch in de basis op orde hebben.

Jezus gaat om met zondaren

Kijkend naar de mensen waar Jezus samen wilde eten, kom je juist andere mensen tegen. Jezus wilde thuiskomen bij de tollenaar Zacheüs. Er werd schamper over hem gesproken als hij met een zondaar omging, hem werd zelfs verweten een dronkaard en veelvraat te zijn. Er zijn wel vijf momenten waarop het Jezus kwalijk wordt genomen dat hij teveel met zondaren, mensen met een discutabele reputatie, omging.

1. Matteüs 9:9-13; Marcus 2:13-17; Lucas 5:27-32 – Jezus roept een tollenaar als een van zijn leerlingen. Matteüs gaat aan tafel met de collega-tollenaars waarvan velen hem gingen volgen (Marcus 2:15). En dat tot ongenoegen van de Farizeeën en schriftgeleerden.
2. Matteüs 11:16-19; Lucas 7:31-35 – Een gedeelte waar Jezus zijn generatie probeert te beschrijven. Een generatie die Johannes afwees, maar nu ook Jezus. Johannes was meer van de ascese, maar van Jezus zeggen ze: “Kijk toch eens, wat een veelvraat, wat een dronkaard, die vriend van tollenaars en zondaars.” En toch is de Wijsheid door heel haar optreden in het gelijk gesteld.” (Mat 11:19)
3. Lucas 7:36-50 – Jezus is te gast bij een van de Farizeeën. Een vrouw die bekend stond als een zondares komt binnen en zalft de voeten van Jezus. En als Jezus op dit schandelijke gedrag wordt aangesproken, hij wordt immers aangeraakt door een zondares, maakt hij wat duidelijk: haar geloof heeft haar gered.
4. Lucas 15:1-2 – dit is de context waarbij Jezus de parabels van het verloren schaap, de verloren penning en de verloren zoon vertelt. Bij al het geklaag en gemor van de religieuze leiders over de aantrekkingskracht van Jezus op de tollenaars en zondaren vertelt Jezus deze verhalen om duidelijk te maken dat God het verlorene opzoekt en afgedwaalden thuis verwelkomt.
5. Lucas 19:1-10 – nog een verhaal van mopperende mensen omdat Jezus te gast is bij een zondaar. Maar het bezoek van Jezus aan Zacheüs is levensveranderend voor deze tollenaar.

De les voor de kerk hieruit?

Dat wat de kerk van Jezus laat zien zou ook dat moeten laten zien. Misschien is het zo’n gek verwijt nog niet als de kerk teveel open zou zijn naar zondaren en mensen met een discutabele reputatie.

En hoe dan met het avondmaal? Moeten we daar niet vooral zuinig en zorgvuldig mee omgaan? Nou, daar is nog wel het een en ander aan kanttekeningen bij te plaatsen.

Avondmaal als maaltijd

Het is bijzonder om een gemiddelde eucharistie of viering van het avondmaal een maaltijd wordt genoemd. Je krijgt nauwelijks een stukje hostie of brood en over de hoeveelheid wijn of druivensap moeten we maar niet al te veel zeggen. Dat terwijl het avondmaal vanaf het begin juist integraal onderdeel was van de maaltijd. Niet voor niets waarschuwt Paulus voor vreetpartijen en drankgelagen bij het avondmaal (1 Kor 11:21). Nu moet ik de eerste avondmaalsviering nog meemaken waarbij je dronken kunt vertrekken. En de eerste eucharistie waarbij je heerlijk kunt uitbuiken.

Moraal van het verhaal? Avondmaal was onderdeel van de sociale ontmoeting in de gemeente. Veel van het sociale leven cirkelde rondom maaltijden. Er werd tijd voor genomen en het was tijd voor vriendschap. Zo ook tijdens de laatste avondmaal die Jezus vierde. Geloof me, dat was niet een klein stukje cracker met een slokje druivensap waarop hij moest teren tot aan zijn arrestatie. Het was de zoveelste beker die rondgedeeld werd.

Misschien hebben we van het avondmaal wel iets veel te speciaal gemaakt. Een ritueel die is losgeweekt van het gewone leven, los van de relaties en van de tijd die je samen doorbrengt.

Een week van voorbereiding

Ik groeide op in een kerk waar we slechts een paar keer per jaar avondmaal vierden. Een week tevoren was een voorbereidingsweek, de zondag tevoren werd een voorbereidingsdienst gehouden. Gericht op het onderzoeken van je innerlijk, van je hart, of het wel zuiver was. Want… als je niet op een goede manier meedoet met het avondmaal roep je Gods oordeel over je af:

Laat daarom iedereen zichzelf eerst toetsen voordat hij van het brood eet en uit de beker drinkt, want wie eet en drinkt maar niet beseft dat het om het lichaam van de Heer gaat, roept zijn veroordeling af over zichzelf. (1 Kor 11:28-29)

Even lezen wat er staat. Staat er dat je moet toetsen op zonde? Nou nee, dat staat er niet. Zou ook wat vreemd zijn omdat juist het avondmaal spreekt van vergeving van zonde. Je eet en drinkt om te leven. Het zou zijn als een groot ziekenhuis met een bord bij de ingang: “verboden voor ernstig zieken.”

De tekst eerlijk lezend gaat het toetsen om één ding: of je beseft dat het om het lichaam van de Heer gaat. Het gaat niet om een ritueel op zich, maar juist waar het voor staat. Het gaat om het teken van het lichaam en bloed van Jezus (klinkt wel een beetje eng) dat vergeving en leven geeft. Dáár gaat het dus om. En iedereen die zijn toevlucht zoekt bij Jezus is welkom. En als je daarvoor komt, dan ben je welkom. Kom je voor een show-off van de heiligen, de perfecten, de mensen-met-een-leven-op-orde… pas maar op aan welke show je dan deelneemt.

Een tafel vol zondaren en mislukkelingen

Zou het niet veel mooier zijn als het avondmaal weer in het centrum komt van de sociale gemeenschap? Rondom samen eten en drinken waarbij niemand tekort komt en niemand teveel heeft? Een moment van acceptatie en vriendschap. En samen ben je in de nabijheid van Jezus waar we van hem delen. “Dit is mijn lichaam dat voor jullie gegeven wordt. Doe dit, telkens opnieuw, om mij te gedenken“, “Deze beker, die voor jullie wordt uitgegoten, is het nieuwe verbond dat door mijn bloed gesloten wordt.” (Luk 22:19-20)

Als we het brood uitdelen dan zeggen we: “Het lichaam van Christus.” Precies dat delen we uit, en precies dat zijn en worden we. Het lichaam van Christus. Welkom als je honger hebt, welkom als je dorst hebt. Welkom als je niet-perfect bent Welkom als je een schuilplaats zoekt. Welkom als je twijfelt. Welkom als je het niet zeker weet. Welkom bij Jezus. Voedt je met hem en laat de rest aan hem over.

En ja, om te komen, die stap, misschien is dat al het geloof dat je nodig hebt :)