Wouter de twijfelaar
Dit is een gastblog van Frank Bosman, ooit de meest spraakmakende theoloog van Nederland. Laatst hebben we een leuke babbel gehad over de dingen die ons bezighouden. En daar is God een groot onderdeel van. Voor hem als katholiek theoloog, voor mij als evangelische blogger (etc, etc). Ik heb hem gevraagd om mij eens advies (en misschien een beetje bemoediging) te geven in mijn zoektocht…
Wouter ken ik eigenlijk pas persoonlijk sinds twee weken. Toffe gozer. Lekker gekarteld in zijn uitspraken, maar wat mij betreft met zijn hart op de goede plaats. Hij is een twijfelaar geworden. En ik heb de blogs waarin hij open en eerlijk verslag doet van zijn twijfels, met bijzonder veel aandacht en plezier gevolgd. Het is moedig voor een mens, die zo in de kerkelijke wereld zit als Wouter, om niet alleen zijn twijfels te omarmen (in plaats van wanhopig te ontkennen), maar dit ook hier publiekelijk rekenschap van af te leggen.
‘k Hoorde van Wouter dat zijn eerlijkheid hem ook veel negatieve reacties heeft opgeleverd. En dat kan ik nog wel begrijpen ook. Twijfel is als de pest voor veel zekerwetengelovigen. Voor je het weet zijn ze ermee besmet. Dus werpen zij de twijfelaar uit hun midden om zo hun eigen existentiële hersenknagertje het zwijgen op te leggen. En dat is eigenlijk best vreemd. Wat twijfelen hoort bij doorleefd geloven, als ijs bij de Elfstedentocht. Zonder ijs geen tocht, zonder twijfel geen geloof.
De EO – niet bepaald het baken van geloofstwijfel in Nederland – laat vijf grote christenen aan het woord, die allemaal twijfelen: C.S. Lewis, Moeder Theresa, Maarten Luther, Johannes Calvijn en paus Franciscus. Vergeef me dat ik even uit een katholieke reflex vooral die laatste eruit pik. In 2013 zei hij in een interview met America Magazine (geciteerd in TheWeek.com):
‘Het risico verbonden aan het proces om God in alles te zoeken en te vinden (het adagium van de Jezuïeten, red.), is het enthousiasme om alles te willen begrijpen, om met menselijke zekerheid en arrogantie te zeggen: God is hier. We zullen alleen een God vinden die zich aan onze maatstaven houdt.’
De Dominicaan André Lascaris echoot in zijn weblog de woorden van Franciscus:
‘Het is beangstigend een bisschop (hij doelt op mgr. Eijk, red.) te hebben die geen twijfel heeft over zichzelf, over wat hij gelooft en doet. Geen twijfel kennen betekent dat je niets meer kunt leren. Niet openstaan voor nieuwe inzichten: leven zonder twijfel is gevangen zitten in een kooi zonder venster.’
Mag ik je de woorden van deze grote denkers meegeven, Wouter. Niet om een reconversio te bewerkstelligen, noch om je te bekeren tot het katholicisme (maar je bent wel altijd welkom uiteraard J), maar als steuntje in de rug. Twijfelen aan alles wat je gelooft, kan resulteren in een verlies van alles waar je ooit in geloofd hebt. En dat kan allememaggies pijn en verdriet doen. Maar wellicht keert een ander soort geloof terug na door de twijfel te zijn heengetrokken. Een ander geloof, een steviger geloof, een doorleefder geloof.
Na twijfel kan nieuw geloof komen. Het kan. Het hoeft niet. En dat is het gevaar, de uitdaging, living on the edge. Maar het is het risico waard. Altijd. Ik zegen jou en je zoektocht, waar die ook uit moge komen. En Wouter, bid ook voor mij. Want niemand is zonder twijfel. Ook ik niet.
Waardeer je dit artikel? Overweeg een kleine donatie. Voor een volgend kopje koffie tijdens het schrijven bijvoorbeeld.
PS: zie je een schrijfvoutje? Mail me ff!
[yarpp]
In een al wat ouder boekje ‘In Dubio’ maakt de auteur, ds. Rietkerk onderscheid tussen gevoelstwijfel en wilstwijfel. Ik heb het boekje niet bij de hand, dus uit herinnering: Gevoelstwijfel: je gelooft wel, maar hebt veel moeite met de weg, die God gaat met jou of met anderen of met deze wereld. Waarom al dat lijden? In de bijbel wordt dat soort twijfel mild beoordeeld. Je komt het in de Psalmen ook tegen. Waarom verlaat… Lees verder »
Ik ben, net als jij Wouter, de uitdaging aangegaan. Weet niet of je er geïnteresseerd in bent, maar ik wil je van een andere kant iets vertellen. Op dit moment noem ik mijzelf agnost, dus geen christen meer. Het volgende was voor mij een belangrijke ontdekking: Als christen wordt je verteld dat ‘geloof’ een hoge waarde is. De bijbel zegt in veel verzen dat je geloof moet hebben in de dingen die je niet ziet,… Lees verder »
Hi Jan, dank je voor je uitgebreide reactie. Ik weet niet of geloof zo werkt zoals je beschrijft. Ik denk dat geloof veel meer is dan regels en systemen van overtuigingen. En ergens bouw je nu zelf een systeem op op basis waarvan je vervolgens “een alwetende God” (in neem aan een fictieve, in jouw geval) afschrijft. Of zie ik het verkeerd?
Twijfel is goed en zelfs nodig voor een oprecht geloof, denk ik. Ik vond zelf “De stilte van God” van Reinier Sonneveld heel mooi over dit onderwerp.
Twijfel is in mijn ogen niet fout. Nooit geweest. Alles klakkeloos aannemen, niet zelf op onderzoek uitgaan, geen vragen durven te stellen.. Dan ben je, om het even mooi te zeggen, een slapende bruid. Noach twijfelde, Abraham twijfelde, Mozes twijfelde, Sarah twijfelde, Jacob twijfelde, Jonah twijfelde, de discipelen van Jezus twijfelden, Johannes twijfelde, wie twijfelde er nou niet? De bijbel, ons zogenoemd compas, staat vol twijfel. Ik lees meer twijfel dan zekerheid. Maar op een… Lees verder »
Het woord twijfel zou ik eerder omzetten in een dialoog met God. we zijn nu eenmaal reizigers, de bijbel als een tom tom beetje oneerbiedig maar zo werkt het. Als ik een route in mijn Garmin heb gezet en ga deze fietsen, dan kom je geheidt in een situatie dat je twijfelt aan de route, er zijn opbrekkingen, fietspad blijkt geen fietspad te zijn, en heel af en toe zelfs naar een snelweg leidt. Ja… Lees verder »
Toen Johannes de Doper door een smerige list in de bak was beland, kreeg hij enorme twijfels: Was Jezus wel de beloofde Messias of moeten we toch echt een ander verwachten? Zelfs Johannes die volgens het evangelie Jezus had gedoopt en daarbij zelfs ook een stem uit de hemel had gehoord. Zijn leerlingen kwamen terug met het antwoord van Jezus en vertelden dat ze hadden gezien dat blinden weer konden zien en lammen weer konden… Lees verder »
Er zijn veel mensen die meetwijfelen aan van alles. Ik ook. Het maakt wel uit waar en waaraan je twijfelt. Soms moet je eerst intiem twijfelen. Als je het publiek doet ontmoet je ook mensen die (op dit moment) niet twijfelen. Soms moeten We van onze zekerheden af. Soms klemmen We ons vast aan de Rots. We zijn nu eenmaal geen kunstig verdichte fabels nagevolgd.
Simon, je hebt gelijk hoor, en dat besef ik me steeds meer, dat veel mensen nu even niet zitten te wachten op twijfel en vragen. Ze hebben het net gevonden, eindelijk rust. Zelf denk ik dat ik niet ben voorbereid op deze periode. Terwijl gedegen bodemonderzoek volgens mij heel goed is. Door te graven kom je volgens mij ook bij de Rots uit, als ik even in je voorbeeld oppak. Anders blijft er toch een… Lees verder »
Twijfel maakt zacht wat hard is, twijfel breekt de grond waar je op stond. De harde kern wordt vloeibaar en begint te stromen… geen houden meer aan…
terug naar de bron…
Beste Inge, we hebben elkaar op andere plaatsen ontmoet. Zolang het mooi weer is en alles op rolletjes loopt is het niet zo erg om eens even geen vaste grond onder de voeten te hebben en je lekker te laten drijven of te zwemmen als je dat kunt. Maar als het gaat stormen en je raakt in ruw en koud water terecht dan ben je maar wat blij als je in een reddingboot kunt stappen.… Lees verder »
Beste Henk, Het is niet mijn bedoeling om het twijfelen te verheerlijken. Er zijn zelfs mensen waarvan ik hoop dat ze nooit zullen gaan twijfelen, omdat ik vrees dat zij zonder ‘vaste grond’ letterlijk zullen instorten. Twijfel kan een last zijn, vooral wanneer angst voor ‘straf’ of angst voor ‘het maken van fouten’ een rol speelt. Twijfel kan, wanneer moed/nieuwsgierigheid het wint van angst, ook een geschenk zijn voor een open geest. Zoveel mensen, zoveel… Lees verder »
Even off-topic, maar Henk Karssenberg, heb je een missie hier in de reacties? Je spreekt mensen direct aan, hebt een maniertje om ze te ‘duiden’ en vooral je eigen gelijk aan te geven. Ik word wat nerveus van je reacties. Dit is het gevoel: “Henk weet namelijk alles, dus goed luisteren hè!”
Fijn stuk! Gods zegen!
Mooi verwoord, vooral dat laatste dat er na twijfel nieuw geloof kan komen maar het hoeft niet. Dat is inderdaad erg eng, dat die mogelijkheid bestaat… Maar misschien is het wel zoals Rob Bell zegt in zijn 2e robcast (zo noemt ie ze nou eenmaal….) keep searching, don’t settle halfway
Als je blijft zoeken dan vind je het uiteindelijk terug (of iets beters)
Dat hoop ik dan maar!
Dag Frank, Als Jezus Christus echt uit de dood is opgestaan dan wordt alles anders. Als Hij niet uit de dood is opgestaan dan is het evangelie niet meer dan gebakken lucht, die misschien een poosje lekker ruikt maar uiteindelijk verdwijnt. Het is het één of het ander. Paulus wist ook niet alles. Hij twijfelde aan zichzelf en vond zichzelf maar zwak. Maar één ding liet hij zich niet ontnemen: Jezus Christus, gekruisigd, gestorven en… Lees verder »
Fijn stuk. Echt om even over na te denken. Ik lees ook graag Frederick Buechner. Een klein deel van zijn boek “Beyond Words” is vertaald en ooit uitgegeven als “Klein woordeboek voor twijfelaars”. Zeer de moeite waard. Jammer (erg jammer) dat niet het hele boek is vertaald. Ik kan het je van harte aanbevelen.