Geloven, ook in de kerk
Mijn blogje over geloven, maar niet in de kerk is veel gelezen. Blijkbaar heeft het een snaar van herkenning geraakt. Er speelt zich namelijk veel af buiten de georganiseerde kerk, ook veel wat je geloof en spiritualiteit noemt. De vraag of een gelovige zonder kerk kan is een lastige, als je niet eerst samen afspreekt waar je het over hebt als je het over ‘kerk’ hebt. Veel van wat mensen zien is de kerk als de organisatie die zich bezighoudt met evenementen, vooral in het weekend, veelal geconcentreerd op de zondagochtend, als het meezit voorzien van een bak koffie of andersoortige hippe entourage.
Zichtbare en onzichtbare kerk
Van oudsher werd er een verschil gemaakt tussen de zichtbare en de onzichtbare kerk. De zichtbare kerk is waar de meeste mensen aan denken als ze aan de kerk denken. Dus het instituut, de gebouwen, het podium en de preekstoel, daar waar je komt en daar waar je actief kunt zijn. Als het gaat over kerken die leeglopen, gelovigen die niet meer ter kerke gaan, dan gaat het dus over deze zichtbare kerk.
De onzichtbare kerk wordt gebruikt als uitdrukking om duidelijk te maken dat gelovigen zich niet laten vangen tussen vier muren en dat de ecclesia van God niet op deze manier gedefinieerd moet worden. En precies dit geeft me dan ook hoop. Want de kerk is duidelijk in beweging: er verandert zoveel, grote groepen gelovigen zijn zoekende naar nieuwe vormen omdat de vormen niet meer passen, omdat de inhoud steeds minder relevant lijkt, of omdat de gemeenschap of community wordt gemist.
Gemeenschappen
Jan Wolsheimer regeerde op mijn vorige blog:
‘De kerk moet zich niet opnieuw uitvinden. Mensen moeten opnieuw leren in gemeenschap te leven. Het beste wat je anders kunt doen is het programma van de kerk bekritiseren en weggaan. Dat programma is niet de kern van het probleem. Het gaat om een gebrek aan gemeenschap volgens mij. En ja, dat programma zal zeker niet passen bij de nieuwe gemeenschappen die ik overal zie ontstaan.’
De kerk mag op zoek naar nieuwe vormen van gemeenschappen, mag de oude rituelen afstoffen en mag nieuwe rituelen oefenen.
Oude verhalen
Ik denk dat een grote rol is weggelegd voor het vertellen van de oude verhalen, te beginnen met de Bijbelverhalen. De Bijbel is niet zozeer een boek vol kennis, maar een boek vanuit vele culturen en vanuit vele eeuwen waarin geschreven wordt over mensen die midden in het leven staan en vanuit hun wereld God hebben begrepen. Dat bij hun begrip een kanttekening moet worden geplaatst blijkt uit de bewering van Jezus zelf als hij duidelijk maakt dat je niet meer hoeft te vragen hoe en waar je God kunt zien, maar dat je genoeg van God weet als je Jezus hebt gezien (Joh 14:8-10). Maar dat wil niet zeggen dat je niets met de oude verhalen hoeft te doen. Want in het begrip en onbegrip door al die eeuwen heen zie je wel dat God beweegt. Hoe? Nou, hij blijkt in ieder geval altijd alles een stap vooruit te zijn.
Nee, de Bijbel is niet bedoeld als een soort zakelijk en eeuwig geldend boek vol regels. Maar wèl ontdek je in alle geschiedenissen, verslagen en verhalen dat God beweegt door de generaties en de culturen. De oude verhalen moeten nog steeds verteld worden, maar misschien op een nieuwe manier.
https://www.facebook.com/mickmooney.author/photos/a.296083140450810.69046.285339541525170/1342860105773103/?type=3
Waarden, normen en dogma’s
Verhalen hebben altijd een grote rol gespeeld bij het overdragen van waarden, normen en dogma’s en vervullen een cruciale rol in het vormen van je wereldbeeld. In alle religies en culturen spelen verhalen van ouds her een rol. Misschien wel een belangrijkere dan ooit gedacht. O, en voor de duidelijkheid, verhalen zijn niet tegengesteld aan dogma’s, al kan de indruk wel zo zijn. Sommige kerken lijken te draaien om allerlei leerstelligheden en kennis waardoor geloof vooral in het hoofd zit en maar weinig in het leven.
Ruggegraat
Maar dat wil niet zeggen dat dogma’s en kennis onbelangrijk. Dogma’s en leerstelligheden zijn zeker ook belangrijk. Zoals Mattias Rouw zegt: dogma’s zijn geen harnas, maar bedoeld als ruggengraat. Ze zijn ook niet zomaar uit de lucht komen vallen, maar gegroeid in de kerk door de eeuwen heen, de kerk die bestaat uit al die mensen die op zoek waren naar God en bereidt waren om Jezus te volgen. Maar de dogma’s zitten verweven met de verhalen, met de rituelen, met aanbidding en ze zijn niet los verkrijgbaar. Ze staan in de traditie van eeuwen gelovigen die allemaal in hun wereld God zochten en volgden.
Ja, ik geloof ook in de kerk
Maar hoe de kerk zijn vorm vindt in deze tijd, dat is wederom een grote zoektocht. Er moet meer ruimte komen voor oude en nieuwe verhalen omdat ze belangrijk zijn in hoe we onze wereld begrijpen, hoe we naar het verleden kijken en hoe we hoop hebben voor de toekomst. Maar de kerk kan prima zonder vier muren om zich heen, de kerk is nooit bedoeld om ingekaderd en ingeblikt te worden. De kerk is bedoeld als een beweging van mensen die op een nieuwe manier het leven vormgeven. Volgelingen van Jezus, die liet zien wat dat betekende. Het is tegendraads, het is meestal tegen de heersende cultuur. Welkom in de kerk, daar geloof ik namelijk wel in. Alleen ben zoek ik, met vele anderen, naar oude en nieuwe vormen waarin de kerk relevant is.
Waardeer je dit artikel? Overweeg een kleine donatie. Voor een volgend kopje koffie tijdens het schrijven bijvoorbeeld.
PS: zie je een schrijfvoutje? Mail me ff!
[yarpp]
Het leven met het geloof in God draag je mee in je hart. Het huis van god, de kerk, is slechts het gebouw waar je tot hem of de heiligen roept. Het hart spreekt, Gods huis is ook jou huis. De tempel ben jij, de ziel het deel gods. Het geloof is voor mij bevlogen genieten, met geluk hoop en liefde in je hart en ziel. De kracht en moed die je uitstraalt is het… Lees verder »
Ik vind het wel erg vaag worden allemaal. En horizontaal. Als we alleen voor dit leven onze hoop op Christus vestigen zijn we de armzaligste onder de mensen. De opstanding van Christus garandeert een nieuwe hemel en aarde. Dat is mijn hoop. De Bijbel is niet alleen een verhalenboek, maar prachtig geïnspireerd Woord van God. Dat geloof houdt mij vast. Ik jan niet zonder. Je verhaal landt op geen enkele manier in de wereld van… Lees verder »
Tè concreet, dat wil ik niet zijn. Maar erg vaag? Horizontaal? Ik probeer recht te doen aan omgaan met de schrift en te omschrijven waar hoop op is gebaseerd. En probeer nu juist te voorkomen dat ik beland in prachtige uitspraken (die jij overigens wel doet) maar die je vervolgens moet uitleggen wat je er nu precies mee bedoelt. En die laatste opmerking snap ik al helemaal niet. Sorry, ik denk dat we niet op… Lees verder »
Beste Simon, Horizontaal is een gemakzuchtig etiket. De hoop op een leven na dit leven is reëel, in Jezus heeft daar ook over gesproken, maar het merendeel van zijn woorden gingen toch over dit aardse tranendal en wat wij moeten doen om het mateloze lijden te verminderen, iets waar hij zelf ook voortdurend mee bezig. In de bijbel staan prachtige dingen, maar niet alleen. In het oude testament staat heel veel dat erg moeilijk te… Lees verder »