Waar speelt geloof zich eigenlijk af? Het is niet zozeer een mentale activiteit, al kan je soms wel het gevoel ontstaan dat geloof gaat over dingen zeker weten en bewijzen. Geloof gaat dieper dan dat. Het moet zich in ieder geval ergens afspelen in het gebied van de psyche. Maar leg dat maar eens uit. Immers, veel van wat in de diepste krochten van wie we zijn afspeelt, blijft altijd onder het oppervlak verborgen. Let maar eens op het meest gegeven antwoord op de simpele vraag ‘hoe gaat het met je?‘ Dat is toch ‘goed hoor‘ of een variant erop? Maar wat is het antwoord als je eerlijk bent?

De ziel is een uitvinding die we nodig hebben

Waar de ziel zich bevindt, dat weet niemand. Er zijn altijd mensen die snel beginnen te roepen dat de ziel helemaal niet bestaat en dat het een uitvinding is door mensen die gewoon de mens niet begrijpen. De Noorse literatuurwetenschapper Ole Martin Høystad (*) zegt dat de vraag of de ziel wel bestaat helemaal niet de vraag is die gesteld moet worden. ‘Het is een uitvinding die we nu eenmaal nodig hebben‘ zegt hij in een interview met Filosofie Magazine. Met het begrip van de ziel kunnen we volgens Høystad grip krijgen op dat diffuse en wezenlijke dat zich in ons innerlijke leven afspeelt, op de krachten die ons bewegen. De ziel is een verzamelterm voor die som van gevoelens en gedachten, waarnemingen en ideeën, wil en bewustzijn.

Geloof en de ziel

Veel van wat er zich in de ziel afspeelt, zal altijd verborgen blijven en grotendeels ook in het onbewuste plaatsvinden. Toch bepaalt veel van dat onbewuste, dat uit de diepte van de ziel, uiteindelijk ons leven.

Geloof en de ziel hebben veel met elkaar te maken. Geloof is minder rationeel dan vaak gedacht in onze rationele maatschappij. Als er een crisis in dat geloof ontstaat, dan is het vaak niet zomaar eenvoudig aan te wijzen. Omdat geloof zich op zo’n diep niveau van de mens afspeelt, zorgt een geloofscrisis er vaak voor dat de hele mens uit balans wordt gebracht. Het is of een stuk van het fundament onder wie je bent is weggevallen.

En als je je bevindt in een tijd dat het donker is in de ziel, dat het geloof lijkt te zijn verdwenen en de fundamenten zijn afgebrokkeld, dan zit je niet echt te wachten op nieuwe antwoorden, een nieuwe filosofie, een nieuw systeem, nog meer uitleg of een heel framework aan overtuigingen. Je zoekt niet naar nieuwe geloofszekerheid, naar nieuwe geloofsbelijdenissen en naar nieuwe mantra’s. Als het donker is wil je eigenlijk maar één ding: licht. Als een mens zich in het donker bevindt, dan komt er een oerverlangen: je verlangt alleen maar naar het licht.

Geloofscrisis

Misschien is een geloofscrisis wel nodig om het geloof te ontdoen van al het overbodige, al het inwisselbare, al het gecomprimeerde, al het ingedikt en hanteerbaar gemaakte, alle religieuze illusies en de hele spirituele rambam. In de nacht is alles kwijtgeraakt en is geloof teruggebracht tot de naakte waarheid. Geloof is als verlangen naar het licht.

Het licht van Pasen kan je echter alleen meemaken, als je de duisternis van Goede Vrijdag hebt ervaren.

Dit blogje is ook n.a.v. het boek ‘Geloven op de tast’ van o.a. Thomas Halik