Een poos geleden schreef ik een artikel over het scheppingsverhaal voor atheïsten. Mijn ervaring is dat dit verhaal nogal eens gaat over een discussie over schepping of evolutie, over wel of geen historische Adam wat simpel gezegd gaat over de vraag of Adam en Eva ècht hebben bestaan.

Oerverhaal van de Bijbel

Een ander interessant gegevens uit het verhaal in het begin van de Bijbel is de vraag over waar de zonde vandaan komt. Het is niet de vraag of we iemand de schuld kunnen geven van alle ellende van nu of iets dergelijks, maar over de vraag waarom het fout gaat. Enerzijds is het inderdaad de oeroude impuls van de mens dat als je ergens recht op hebt, dat je het dan wilt hebben. Vanaf dat moment voelt het misschien zelfs of je iets tekort komt, want er is méér te krijgen waar jij recht op hebt of recht op zou moeten hebben. Sinds Adam en Eva is er maar weinig veranderd, wat dat betreft.

Misvormde vooronderstelling van God

Wat aan de listigheid van de verleiding bij Adam en Eva ten grondslag ligt is een simpele truc om een ander idee over God te presenteren, een idee dat hij weleens anders zou kunnen zijn dan je dacht. Het eerste idee was immers dat God te vertrouwen was en de mens vertrouwde de Schepper. Maar er werd een nieuwe gedachte geplant, namelijk de gedachte dat de Schepper misschien niet eerlijk was, niet te vertrouwen, niet fair, dat hij niet de hele waarheid vertelde.

De mens, zo beschrijft Tomas Halik in zijn laatste boek, had een onjuist beeld van God aanvaard, de satanistische misvormde vooronderstelling van God – God als een niets gunnende en oneerlijke concurrent van de mens en zijn vrijheid (Raak de wonden aan, pagina 26). De mens koos ervoor om de Schepper te wantrouwen, omdat God als een boosaardige Opperwezen de vrijheden van de mens inperkte.

Interessant hiervan is dat het eerste verhaal over geloof en ongeloof, over vertrouwen en niet vertrouwen, gaat over welk idee je over de Allerhoogste hebt. Is hij te vertrouwen of is hij onbetrouwbaar. Is hij ten diepste goed of ten diepste kwaadaardig. De strekking van het verhaal is dat de mens een karikatuur van de Allerhoogste aanvaardt en op basis daarvan verder gaat. Met alle gevolgen van dien.

De Allerhoogste framen

‘k Denk dat fundamentalistische vormen van het christelijk geloof veel weghebben van de oude karikatuur van de Allerhoogste, een verwrongen beeld van de Schepper. Mensen achter een Nashville verklaring denken de Allerhoogste te kunnen framen tot een aantal overtuigingen die raken aan seksualiteit en relaties en daarmee aan onze identiteit. ‘God is goed, maar pas op als je niet past in ons idee over God, want dan is hij niet zo goed.’ Zoiets.

Het is begrijpelijk dat je dan besluit om niet gelovig te zijn. Er zijn dan, met deze atheïsten, vele gelovigen die dezelfde karikaturale ideeën van de Allerhoogste afwijzen. De ideeën dat God ten diepste kwaadaardig is, wraakzuchtig, een tiran, een onberekenbaar opperwezen, moeten hard afgewezen worden. Helaas houdt het fundamentalistische christendom, met al hun goede bedoelingen en bekeringsdrang om mensen maar te redden van de eeuwige wraak van dezelfde God waarvan ze zeggen dat hij goed en lief is, de deuren naar het licht ferm op slot.

God lijkt op Jezus

Het Jezus verhaal is precies de andere kant van het verhaal. Paulus noemt Jezus ook wel de ‘tweede Adam’. Hij doet het oude verhaal over. Maar anders. Hij kiest ervoor om verwond te raken aan de ontrouw en het wraakzuchtige van de mensheid. Als God op Jezus lijkt, als Jezus op God lijkt, als God Jezus is, als Jezus God is, hoe je het ook wilt zeggen, dan lijkt deze Jood, waar onze jaartelling op is afgestemd, als een spons die het kwaad van de mens in zich opneemt. Er komt geen reactie van straf op de kwaadaardigheid. Geen spierballentaal tegenover beschuldigingen. Dit is de openbaring van de christelijke God. Dit is de God die verwond raakt aan zijn eigen trouw. De God-mens die vermorzeld wordt onder de kwaadaardigheid van de religieuze en politieke elite.

Het doet me steeds denken aan hoe journalist Francis Spufford het beschrijft in zijn boek ‘Dit is geen verdediging’, dat de Christus aan het kruis hangt, met zijn armen wijd uitgespreid, en dat er een boodschap uit klinkt: ‘Er kan meer worden hersteld dan dat jij je kunt voorstellen.’

Vaak twijfel ik aan mijn geloof

Ik twijfel aan het bestaan van God. Aan het leven en de werkelijkheid na de dood. Aan de nut van al het geestelijke en gelovige gedoe. Maar waar ik niet aan twijfel is aan de kracht van de oude verhalen. Het verhaal dat, als er een God is, dat deze God dan wel op de mens Jezus moet lijken. Het is als de wereld op zijn kop: de wereld van krachtige goden, van almachtige wezens in ivoren torens en teruggetrokken op heilige bergen, van geestelijk wapengekletter en spektakel. Het verhaal van Jezus ruilt dit allemaal in voor een man die onder ons was. Een van ons. Zo is de Allerhoogste dus.

Als het enige wat het verhaal van God en Jezus doet is om deze Jezus, deze God-mens, of goddelijke mens, om hem na te volgen, iedere dag van het leven, zodat je een beetje meer probeert op deze Jezus te lijken… daar hoef je geen gelovige voor te zijn. Daarvoor hoef je je niet in het kamp van de Nashville-verklaring te zitten. Daarvoor hoef je niet iedere zondag in de kerk te zitten.

Wie je ook bent, je voelt wel aan je water dat het èn goed is voor jou èn goed voor onze omgeving, als jij en ik ons een beetje meer gaan gedragen als Jezus. Misschien is dat wel de hele clou van het christelijk geloof. Geen statements, maar inspannen om Jezus na te volgen.