Àls er dan al een God is, is die God dan goed? En als hij dan al goed is, hoe goed is deze God dan eigenlijk?

Veel niet-gelovigen of atheïsten hebben een duidelijke motivatie om niet gelovig te zijn. Een ervan gaat over de vraag naar de goedheid van God. Die gaat ongeveer als volgt: als God dan goed is, waarom is er dan kwaad in de wereld. Als God dan iets van almachtig zou zijn, waarom doet hij er dan niets aan. Vanuit die gedachte snap ik het wel. Dan zit ik ook in het vak ‘niet-gelovig’.

Alverzoening

Tegelijkertijd merk ik een angst bij gelovigen om God maar als te goed te laten zien. God als een te ruimhartige redder. Een visie voor een goede toekomst die te alomvattend zou zijn. Het lijkt een soort lakmoesproef te zijn om de vraag te stellen of je gelooft in de alverzoening. Alverzoening moet dan iets betekenen als dat ieder mens gered wordt uit de greep van het kwaad, omdat God op een of andere manier een einde gaat maken aan de klem van het kwaad waarin de mens gevangen lijkt te zitten en dat dit als effect zal hebben dat iedereen gered wordt. Het is een enorme angst van veel calvinisten en evangelicalen om de christelijke God zo goed te laten zijn.

Het vergeten evangelie

Een voorbeeld is bijvoorbeeld te vinden in de reactie op het boek ‘Het vergeten evangelie’ van Reinier Sonneveld waarin hij ingaat op het bijna vergeten beeld van ‘Christus Overwinnaar’. In vele reacties erop wordt er hardop gewaarschuwd voor het ‘flirten met de alverzoening’. Wat is daar nu eigenlijk mis mee, met dat flirten met het idee dat God groots genoeg is en niet van onze persoonlijke mentale processen afhankelijk om ons te kunnen redden. Je krijgt dan reacties als ‘Sonneveld presenteert een evangelie zonder ernst, zonder urgentie, zonder bekering.’ Tjonge, wat nu als het evangelie zo ernstig is dat de mens er geen invloed op heeft. God die zo eigengereid is, zo autonoom is, dat hij zelfstandig een oplossing voor het kwaad brengt. Waarom zouden we eigenlijk niet flirten met het idee dat het verhaal van Jezus veel grootser en alomvattender is dan een smalle private visie op geloof en redding.

Het icoon van de Opstanding van Christus laat Christus zien die op de gebroken deuren van de onderwereld staat, de sleutels liggen erbij.

Het is altijd interessant om te bedenken waar je ideeën vandaan komen. Hoe komt het dat God in veel gevallen zo exclusief is voor de eigen groep. Waarom zou deze god, de overstijgende Almacht, nou precies onderdeel zijn van de club waar jij onderdeel van uitmaakt? Dit is voor mij een reden om de deuren wagenwijd open te zetten om alle opties maar eens voorbij te laten komen.

Geneigd tot alle kwaad

De calvinistische visie op de mens (en de vrolijke evangelische variant daarvan) is ten diepste een diep zwarte visie op de mens: de mens is onbekwaam tot enig goed en geneigd tot alle kwaad. Dat is wie we zijn, zo wordt al eeuwen in de reformatorische kerken beleden (o.a. in de Heidelbergse Catechismus). Tenzij we gelovig worden, wedergeboren worden. Maar stel nu dat dit niet zo is. Dat het goede, waar de Bijbel het over heeft dat toen God de mens schiep, hij de mens schiep naar zijn evenbeeld en gelijkenis, dat wat er ook is, dat dit altijd ook blijft. Dat dit beeld misschien kan vervagen en verborgen worden onder zorgen, hoogmoed, egoïsme of ellende, maar nooit kan verdwijnen. Dat in ieder mens het licht van de schepper te vinden is. Bij de is dat een heel erg verborgen, bij de ander stralend aan het oppervlak. En is het niet zo dat ook ieder mens geneigd is tot alle goed? Let maar eens op bijvoorbeeld rondom rampen, kijk maar hoeveel mensen hun huizen open zetten, hoeveel helpers er opstaan.

Militaristisch

Een andere reden kan zijn dat de overwinnende Jezus een beeld laat zien die heel anders is dan gedacht. ‘Overwinnaar’ klinkt zo militaristisch, zo autoritair. En volgens mij moet dat nu net niet zo zijn. Het is alsof de Bijbel door de eeuwen heen een steeds kleiner beeld van God gaat presenteren. De Almachtige God, de God van de hemelse machten, wordt God die neerdaalt naar deze wereld en gebroken wordt. Daar horen woorden als ‘Lam van God’ bij. Zelfs in de eindvisie in het apocalyptische boek Openbaring wordt het lam gezien. Een lam dat geslacht blijkt te zijn, de nek doorgesneden.

God lag bloedend op de grond

Een cartoon van Michael Leunig trof me enorm. Het geeft een heel ander idee van God weer. God niet als supermacht, geen Marvel superhelden God. Maar totaal omgekeerd.

De almachtige, alkwetsbare God (cartoon van Michael Leunig)

Eerlijk gezegd denk ik dat de mensheid niet een volgende supermacht nodig heeft. Die zijn er genoeg. En als deze er niet is, dan hobbelt de mensheid massaal achter de volgende demagoog aan die belooft om alles beter te maken, de eigen identiteit te beschermen en verder te bouwen aan de eigen welvaart. God blijkt alleen maar te vinden te zijn in de achterbuurten, in de ziekenhuizen, in de gevangenissen, bedelend langs de kant van de straat, stervend in eenzaamheid, ploeterend in de hitte en de kou, in elkaar gerost en hulpbehoevend. De vraag is of wij klaar zijn voor de almacht, overwinning en redding die daarin ontdekt kan worden.