Was het God? Of hield ik me voor de gek?
Wat is echt en oprecht? Die vraag stel ik me al lange tijd. Ook wat een echte, authentieke religieuze ervaring is. Terugkijkend op wat ik beschreef als mijn ontmoeting met God, kan ik vooral zeggen dat ik er nu een ander labeltje aan zou hangen. Zie dit blogje als onderdeel van de doorgaande zoektocht.
Zingen rond het kampvuur
Toen ik tiener was, geloofde ik dat ik iets van een ontmoeting had met God. Met veel moeite weet ik nog iets van de herinnering boven tafel te krijgen. Het was een week van christelijke liedjes zingen rond een kampvuur, uren praten met medetieners onder een heldere sterrennacht, het waren tijden van stil zijn en gebed. En daar was het, een soort gevoel van dat dit het dan moest zijn. Dit was dan in God geloven. Tenminste, zo haal ik het terug.
Maar was het niet gewoon het resultaat van het in een groep gefocust zijn met elkaar, zoekend naar het grotere, naar de God waarin we zeiden te geloven en het zoeken van een soort innerlijke bevestiging? Hoe authentiek was deze ervaring eigenlijk? De ervaring was vluchtig, de herinnering ook trouwens. Na al die jaren heb ik moeite om het me weer voor te stellen en te beoordelen als kostbaar. Was het niet slechts groepspsychologie?
Gedoopt worden in de evangelische kerk
Toen in twintiger was, stapte ik over naar een evangelische kerk. Hier vond ik meer ruimte en voelde de noodzaak om me opnieuw te laten dopen. Nu omdat ik er zelf voor koos. Ik weet nog dat ik in het warme water stond van het doopbad, hopend op iets bijzonders. Maar het meest bijzondere was dat ik deze keuze had gemaakt. Daar gaf ik woorden aan en ik was er trots op. Ik durfde veranderen en de consequenties van nieuwe keuzes te leven. Het gevoel van blijdschap was vooral het gevolg van de liedjes die vol overgave werden gezongen in een overvolle en veel te warme kerkzaal, en door de vele gelukwensen van anderen.
God is ergens
Het gevoel dat God ergens aanwezig was (precies, lees dat goed, ‘het gevoel dat’) was vooral tijdens aanbiddingsconcerten, conferenties met grotere groepen, bijzondere kerkdiensten. Het was samen bidden voor een zieke en hopen (we noemden dat geloven, maar het was een schot in het duister) dat er een wonder zou gebeuren.
Achteraf denk ik dat het misschien wel vooral de groepsdynamiek was. De blijdschap vind ik ook bij een toffe film. De ontroering bij een hartverscheurend verhaal. Het enthousiasme bij een tof concert. Was al die christelijke ervaring wel een ervaring met God, of was het gewoon een ervaring die kwam door het nabij zijn bij anderen die hetzelfde denken en zich op hetzelfde richten en onderdeel zijn van hetzelfde verhaal?
God ervaren in de natuur
Soms is de religieuze ervaring niet in groepen. Voor sommigen blijkt de natuur de ultieme omgeving te zijn om God te ervaren. God is te vinden in de adembenemend de zonsopgang, de ochtendmist, de heldere sterrennacht, de machtige uitzichten over grote bergketens. Maar daar waar de ene God ervaart, daar ziet dat het er natuurlijk prachtig uitziet, maar dat dat het effect is van natuur die doet wat de natuur moet doen. Het past bij de tijd van het jaar, het is de breking van het licht, het is water dat verdampt, en noem maar op. Voor de ene is het een wonder, voor de ander gewoon mooi.
Grunten
Het blijft verwarrend: de ene zegt de Schepper te hebben ervaren, en voor de ander bleef het stil. De ene is onder de indruk waar de ander aan voorbij loopt. Is God überhaupt te vatten in een ervaring? Misschien moet je de conclusie trekken dat iedere ervaring van God op zijn hoogst bijzonder subjectief is. Een bijna bovennatuurlijke ervaring die een christen heeft bij een aanbiddingsconcert heeft een liefhebber van Heavy Metal bij een concert waar zwarte leren jassen zijn oververtegenwoordigd en waar grunten het summum is van muzikaliteit.
Enerzijds koester ik de herinnering van vroeger. Anderzijds kan ik me niet losmaken van scepsis over diezelfde herinneringen. Wat was God? Was het überhaupt God?
Wie heeft het beste verhaal?
Stel, iemand zegt je dat je de Allerhoogste, God, de Schepper, daar en daar kan ontmoeten. Zou je gaan? Zou je het überhaupt geloven? Het is iets van alle tijden. Er zijn altijd mensen die beweren de weg naar de hemel, de weg naar verlichting te hebben gevonden. Er zijn altijd predikers en profeten die je van alles beweren. Maar wie kan je geloven? Misschien degene die het meeste belooft? Of degene die het meest oprecht klinkt? Iemand die het beste verhaal heeft? Of diegene die het meest in je straatje past?
Jezus waarschuwde in zijn laatste toespraken voor bedriegers en leugenaars. Het was blijkbaar nodig.
Als iemand dan tegen jullie zegt: “Kijk, dit is de messias,” of: “Daar is hij,” geloof het dan niet, want er zullen valse messiassen en valse profeten komen, die tekenen en wonderen zullen verrichten om Gods uitverkorenen zo mogelijk te misleiden. (Markus 13:21,22)
Dus ja, hoe weet je nu wat echt is en wat niet? In de veelheid aan stemmen en visies. De ene stem belooft je eeuwig geluk, de ander genezing en overvloed, de volgende verlichting en inzicht, de volgende vrede. Het blijft een fascinerende vraag hoe en waar je het goddelijke, waar je God zou kunnen ontmoeten en wellicht zelfs ervaren. De ene zegt de Schepper te hebben ervaren, en voor de ander bleef het stil. De ene is onder de indruk waar de ander aan voorbij loopt. Is God überhaupt te vatten in een ervaring?
Groepen gelijkgestemden
Hoe de mens ook is, iedereen kent van die momenten waar je even boven het alledaagse werd uitgetild. Grote groepen gelijkgestemden die hetzelfde doen en van hetzelfde genieten, dat helpt mee in zo’n ervaring. Samen op eenzelfde concert keihard meeblèren zorgt voor een diep gevoel van verbondenheid en het laat je het alledaagse voor even vergeten. Zou een bovennatuurlijke ervaring met hetzelfde te maken hebben? De ultieme verbondenheid met anderen en samen de aandacht op iets anders richten en er helemaal in opgaan?
Hip feest met dubstep
Veel van wat de religieuze markt je biedt is ook prima buiten de religieuze markt te vinden. Wil je een hip feest met dubstep of flitsende media presentaties? Natuurlijk zijn er steeds meer kerken die dit bieden, maar het is een imitatie van wat buiten de kerk vaak al wordt geboden en standaard veel beter.
Waarom moet hetzelfde spelletje worden gespeeld? De relax- en vermaakindustrie grossiert in fijne ervaringen en het blijkt een uitstekend verdienmodel te zijn. Denk je echt dat de Allerhoogste zich van dit concept laat bedienen?
Herinneringen terughalen
Soms zou ik de momenten die ik heb opgeslagen als bijzondere ervaringen wel eens willen terughalen. Ik zou ze in een fles willen stoppen om ze op het juiste moment weer eruit te kunnen halen. De momenten waarvan ik achteraf denk dat de hemel dichtbij was. Of dat ik onder de indruk was in het moment. Maar het is allemaal vluchtig. Het is voorbij voor je het weet. En eerlijk is eerlijk, achteraf denk ik van vele ervaringen dat ze bijzonder subjectief waren, dat ze wellicht gewoon hun oorsprong vonden in groepsdynamiek waarbij ik dan weer kan twijfelen aan de authenticiteit. Zeker als die ervaring de basis is van je overtuiging. Eerlijk terugkijken en zien waar iets vandaan komt, dat lijkt me goed, maar soms ook pijnlijk.
Zoektocht naar authenticiteit
Het is een zoektocht naar authenticiteit. Eerlijk terugkijken naar mijn eigen historie en ervaringen. Mijn meest oprechte ervaringen zijn niet ervaringen in groepen. Eerlijk gezegd hou ik niet zo van groepen en ben ik niet op mijn gemak in de massahysterie van christelijke festivals. Het was misschien juist in de naaktheid van de twijfel, niets meer weten, geen opgeklopte zekerheid meer. Ik had geen ervaring van God, eerder het tegenovergestelde: ik had niets meer, wist niets meer van alles wat ik met geloof had gekregen. De God die ik dacht te kennen, die kende ik niet meer. Dàt was mijn authentieke, ongescripte ervaring.
De verbazing in de eerste donkere liturgie tijdens mijn bezoek op Athos, dàt was ook een mooie ervaring. Het was te vroeg, de zon was nog niet op. Maar er was een bijzondere rust in deze kerk. Net zoals ik paar jaar geleden had ervaren in mijn eerste week kloosteren tijdens een winterkoude week. Of ik denk aan de omhelzing met een oude monnik. Was het ook een omhelzing met de Allerhoogste? Was het de eeuwigheid? Wie weet. Misschien was het gewoon het menselijke. En is het menselijke wat we slechts kunnen ervaren van de eeuwige.
Hoe graag ik ook zou willen, ik kan de ervaring niet vasthouden, niet programmeren. Ik zou alles in een flesje willen opslaan en bewaren voor later als er niets meer is. Maar dat lukt niet.
Waardeer je dit artikel? Overweeg een kleine donatie. Voor een volgend kopje koffie tijdens het schrijven bijvoorbeeld.
PS: zie je een schrijfvoutje? Mail me ff!
[yarpp]
Ja, dit is uit het leven gegrepen. Het is uit het leven een greep. Ken je dat nog van lang geleden ? Van de NCRV TV. Zo lang geleden en nog onthouden ?! Dat wil zeggen dat we er nog zijn en onze ervaringen met God op ons netvlies zouden willen vasthouden maar dat kan niet. Het enigste is het weten. Weten wat we hebben ervaren op onze zoektocht door dit leven op weg naar… Lees verder »
Misschien gaat alles niet om ons, om mij, om mijn beleving, ervaring, gevoel. Misschien is het uiteindelijk altijd de ongeziene God, de onzichtbare (en niet perse) merkbare aanwezigheid van Hem die in alles werkt naar de raad van Zijn wil. Ik leer te rusten in Hem, zonder Hem te willen ervaren. Rusten in oude woorden, een geheim van het verbonden zijn met God in een lichaam die (dat)Hij in stand houdt. Het leven is m.i.… Lees verder »
Ha Wouter, Herkenbaar wat je schrijft. Ik denk dat je zeggen kunt dat je ervaringen die je destijds hebt beleefd, authentiek zijn. Je kunt deze beleving en ervaring van destijds echter niet meer als zodanig en op identieke wijze van toen opnieuw herbeleven. Je bent immers niet meer de persoon van toen, je kunt niet meer terug naar ‘toen’. Is geloven dan een proces van gaan van ervaring naar de volgende (authentieke) ervaring? Ik denk… Lees verder »