Soms heb ik het gevoel dat de Oosters Orthodoxe vooral bestaat uit de vele verhalen van gewone en buitengewone mensen die in hun leven bijzondere keuzes hebben gemaakt, die een unieke kijk op hun medemens hadden. De korte verhalen en anekdotes geven een tijdloze wijsheid door. Je hoeft er geen orthodoxe gelovige voor te zijn om de les eruit mee te nemen. Je hoeft er niet eens gelovig voor te zijn om de levenslessen ter harte te nemen.

Paisios de Athoniet

Hier een korte anekdote uit het leven van Paisios van de berg Athos. Hij is een heilige uit de orthodoxe traditie en leefde in de vorige eeuw (1924-1994).

Paisios de Athoniet (1924–1994), monnik van de berg Athos (Griekenland)

De dood van de dronken monnik

In Karyes, het hoofdstadje van de berg Athos in Griekenland, leefde vorige eeuw een monnik die vooral bekend stond als dronkaard. Een schande natuurlijk, zeker ook voor alle pelgrims die dagelijks over Athos zwerven. Hoe kan een monnik die vooral bekend zou moeten zijn vanwege zijn sobere en heilige levensstijl, iedere dag als een dronkaard over Athos rondlopen? Eigenlijk was iedereen best opgelucht toen deze monnik overleed en vertelden vader Paisios dat ze blij waren dat het probleem zo wel was opgelost.

De monnik vertelde vervolgens dat hij erachter kwam dat de dronkaard was overleden toen er een grote groep engelen was gekomen om zijn ziel op te halen om deze mee te nemen. ‘U heeft het vast over een ander, want wij hebben het over de dronkaard’, protesteerden sommigen die zich niet konden voorstellen dat er zelfs engelen zouden komen om zich over de dronken monnik te bekommeren. Hierna vertelde Paisios het volgende:

‘De overleden monnik werd geboren in Klein Azië, vlak voordat de Turken daar alle jongens wegnamen van alle gezinnen. Zijn ouders wilden voorkomen dat ook hun zoon bij hen zou worden weggehaald. Daarom namen ze hem mee naar de oogst. Om ervoor te zorgen dat de kleine niet zou gaan huilen mengden ze sterke drank voor zijn melk, zodat hij zou slapen. Zo groeide hij als kind al op als alcoholist. Als volwassene vond hij een priester waar hij zijn strijd met de alcohol mee deelde. Het advies dat hij kreeg om dagelijks de strijd in gebed te strijden. Langzaam lukte het hem om minder glazen sterke drank te drinken. Na een jaar was zijn gemiddelde consumptie gedaald van 20 glazen per dag naar 19. Zijn strijd ging door en het lukt hem uiteindelijk alles te minderen tot 2 à 3 glazen per dag. Maar, daarvan was hij nog steeds aangeschoten of dronken.

Wat de pelgrims en andere monniken zagen was een dronkaard. God zag iets heel anders. God zag een dappere strijder die vele jaren lang bleef strijden om zijn alcoholverslaving onder controle te krijgen.

Als je de ander niet kent, de strijd niet kent die een ander te strijden heeft en niet weet wat een ander heeft opgegeven, welke dingen de ander heeft moeten opofferen of welk verleden iemand meedraagt, hoe kan je hem dan oordelen?’

Oordeel niet

Ken je de uitdrukking ‘oordeel niet voordat je een dag in de schoenen van de ander hebt gelopen‘? Daar gaat dit verhaal denk ik ook over. Zelfs al ken je misschien het verhaal, je hebt nooit de strijd zelf diep je eigen ziel ervaren.

We zijn gewend de ander te beoordelen naar het ons bekende, naar wat we kunnen zien. Maar we zien vaak de strijd van de ander niet en hebben geen weet van de spoken uit het verleden waar iemand mee te strijden kan hebben, het voortdurende gevecht met gewoonten en gedachten, de strijd met verslaving of wat dan ook.

Het verhaal van vader Paisios en de dronken monnik moedigt me aan om niet te oordelen en me er steeds van bewust te zijn dat een mens slechts het uiterlijk ziet, maar de Allerhoogste ziet wat in iemands innerlijk afspeelt.