Zou het een van de olifanten in de christelijke porseleinkast zijn, dat de reden om te geloven uiteindelijk is om gered te worden en later in de hemel te komen? De kerk is natuurlijk ontzettend breed en er zijn vele nuances te vinden. Toch lijkt dit perspectief, zo is mijn ervaring in reformatorische en evangelische kringen, vaak wel leidend. Je gelooft zodat je in de hemel kan komen.

Er zijn twee belangrijke bezwaren tegen dit geloof:

Het is een egoïstisch motief

Allereerst lijkt dit geloof in de hemel een behoorlijk egoïstisch motief. Als ik maar in de hemel kom. Alles wat ik hier op aarde verlangde, namelijk overvloed, gezondheid, altijd wijn die blijft stromen, mooie mannen en vrouwen om je heen, goed kunnen zingen, en natuurlijk ergens temidden van de miljarden zielen ook nog in de buurt van de Schepper zijn. Geloof gaat er dan om dat ik het goed ga krijgen toch? Dat is toch egoïstisch? Waarin lijkt dit idee nu op alles van Jezus voordeed? In zijn handelen speelde enig egoïstisch motief geen enkele rol. Waarom zou het dan wel de hoofdrol spelen in onze beweegreden om te gaan geloven?

Als geloof in Jezus Christus je niet aanzet tot navolging, kruis opnemen, opoffering en nieuwe keuzes maken, dan ben je slechts op jezelf gericht.

Het is een heidens motief

Het geloven in de hemel als een plek waar je heen gaat als het leven hier voorbij gaat lijkt verdacht veel op alle heidense voorstellingen van het leven-na-dit-leven. Over de generaties van weleer die als een sterretje aan de hemel fonkelen, over de strijders die verder gaan op de eeuwige jachtvelden, over generaties die zich bij de goden mogen voegen na een goed leven en zich tegoed mogen doen aan de overvloed die ze als mens hebben moeten ontberen.

Karl Barth, een van de meest invloedrijke theologen van de twintigste eeuw, noemt in zijn dogmatiek tien redenen waarom er geen leven na dit leven zou zijn (bron). Hij maakt een duidelijk onderscheid tussen enerzijds eeuwig leven en anderzijds leven na dit leven. In het kort zijn dit zijn redenen:

1. Het leven-na-dit-leven is ten diepste een heidens idee (denk aan Nirvana, Walhalla, Eeuwige Jachtvelden)
2. Het eeuwige leven is nu al. Dat is niet hetzelfde als het dood-is-dood idee, maar een andere vorm van leven. Het is een groot mysterie.
3. Het menselijk leven is in de kern eindig. We zijn eenvoudigweg niet gebouwd om eeuwig te leven.
4. De schepping is in de kern eindig. Net zoals de schepping een begin had, zal het ook een keer ophouden. En dan is tijd er ook niet meer. Dit is ook onbegrijpelijk.
5. Tijd heeft een einde. In een punt van de tijd. Dan is het voorbij.
6. Tijd gaat niet door na het einde.
7. Ons leven is eeuwig geborgen in God.
8. Er is maar weinig informatie over eeuwig leven. In het Oude Testament al helemaal niet. We vertellen elkaar verhalen om er iets zinnigs van te maken en om grip te krijgen op het mysterie van de eeuwigheid.
9. In het Nieuwe Testament is niet opeens iets nieuws gekomen. Het blijft een rijk verhaal dat met grootse streken wordt geschilderd, grootse woorden waarmee het wordt verteld. We krijgen ultra weinig informatie. En als het er is, dan met te grote woorden.
10. Het tijdelijke wordt onderdeel van het eeuwige. Dingen gedaan uit liefde zijn eeuwige daden en blijven altijd bestaan. Maar hoe? Dat is een mysterie!

Ik denk maar zo: Karl Barth heeft, na zoveel jaren, nog steeds een punt. En het is goed om je overtuigingen te toetsen. Waar komt het vandaan? En waar leidt je overtuiging naartoe?

Wat gebeurt er als je sterft?

Weet je, dat is dus het mysterie. Stel je nu eens voor dat als je sterft je de Allerhoogste ontmoet en Hij je zal vragen: ‘En… hoe was de hemel?’ Wat zou je dan zeggen?

Is er überhaupt iets ‘na de dood’? En als er dan wel iets ‘na de dood’ zal komen, hoe ziet het er dan uit? Is dat uiteindelijk en visioen van grenzeloos leven in alles wat hier niet mocht? Dat je kan eten zonder dik te worden, blijven drinken zonder totaal de weg kwijt te raken, en hoe zit het dan met seks? Is dat dan opeens niet meer gelimiteerd tot slechts één partner en komen de wildste dromen dan uit? Of hoef je daar eindelijk nooit meer je tijd daaraan te geven? Altijd zingen in het koor, omdat je zo van zingen houdt? Nooit meer ziek en ook geen pijntjes, dus iedereen is happy clappy.

Goed, dit is denk ik een wel een wat cartooneske voorstelling. Maar, wees eens eerlijk? Is dit de voorstelling?

Wat gebeurt er vòòr je sterft?

Misschien is dit wel de vraag waar het om gaat. Als je geloof je niet aanzet om nieuwe keuzes te maken, keuzes die de hemelse werkelijkheid weerspiegelen, keuzes in navolging van Jezus, dan heb je een flutgeloof. Als je geloof vooral functioneert om anderen te veroordelen, anderen jouw normen op te leggen, dan ben je hoogmoedig en deze superieure houding stinkt.

De christelijke weg is echt niet losgekoppeld van het alledaagse leven. Integendeel, het komt hier en nu terug tot het leven van alle dag, alle keuzes die je maakt. Het is niet een of ander mentaal proces, als je maar ‘goed gelooft’ en ‘de juiste overtuigingen hebt’, ‘goed denken’ en dat soort dingen.

Is geloof niet sowieso een groot mysterie waarbij de mens zich probeert vast te houden aan wat niet gezien kan worden en zich te laten inspireren voor keuzes die gaan over alles wat wel gezien, gehaat en geliefd kan worden? En precies hier ga je het voelen. Omdat geloof dan niet meer gaan over me, myself and I, maar over het leven hier en nu en hoe ik met mijn medemensen ben omgegaan.