Er was eens… Hoeveel verhalen beginnen niet op deze manier. Met die zin opent zich een wereld waar je weer in kan verdwijnen. Sommige schrijvers krijgen het al voor elkaar om je met een paar zinnen mee te nemen naar hun wereld. En je weet al tevoren dat je de pijn zult voelen. Immers, een verhaal zonder dat ergens je hart gebroken wordt, is geen goed verhaal.

Niet zonder pijn

Diep in ons begrijpen we het wel dat het meest kostbare nooit zonder pijn verworven kan worden. De vondst van de meest kostbare diamanten wordt met bloed, zweet, tranen en regelmatig de tragische dood van zoekers betaald. Iemand kon alleen een held worden, omdat deze bereidt was grote risico’s te lopen of zijn eigen leven op het spel te zetten. Zo’n heldenverhaal moet verteld worden.

Held zonder opoffering

Soms voelt het of iedereen in onze tijd maar evenveel recht van spreken wilt hebben. We lijken allemaal wel een held te willen zijn, maar dan zonder opoffering. We willen wetenschapper zijn, maar dan zonder de jarenlange studie. Een kunstenaar, maar dan zonder de eindeloze stroom aan mislukkingen en opnieuw blijven proberen. We willen topsporter zijn, maar dan zonder het strikte regime en altijd maar doorgaan met trainen.

Als je de pijn niet wil zien, dan zul je ook nooit de schoonheid ontdekken.

Ouders kopen GPS trackers voor hun kroost zodat ze maar niet kwijt raken. In een boom mag niet meer geklommen worden, want je zou je toch eens bezeren. Ach arme. Waar zijn we terecht gekomen in het vermijden van iedere pijn en alles wat ons leert om door te gaan?! Er gaan kinderen naar de basisschool die nog nooit hun eigen bloed hebben gezien. We zijn in een wereld terecht gekomen waarin pijn als slecht wordt ervaren, iets wat we koste wat kost moeten vermijden.

Dat is misschien wel het kritische punt in hoe we als mens op zoek zijn naar bestemming, naar onze innerlijke vrede. We willen het wel, maar het mag ons niet teveel kosten.

Door de pijn heen, al onze opoffering, in de heldenverhalen, daar is schoonheid te ontdekken, zo kunnen we groeien in mens zijn, en hier kunnen we wijsheid verdiepen en ontdekken we nieuwe vergezichten.

Een bewolkte hel

In de oude verhalen is ook altijd de poort naar het paradijs, naar de hemel of naar de bevrijding slechts te vinden door vele ontberingen. Dwars door wat je zal breken, wat als een zwaard door je ziel zal gaan. Alles wat je moet achterlaten. Op reis, zonder te weten of je terug zal komen. Afscheid zonder de zekerheid van een weerzien.

The path to heaven runs through miles of clouded hell.
-Imagine Dragons

In de verhalen zijn er altijd engelen die je vergezellen. Of een ster die je de weg zal wijzen. Een oude wijze langs de kant van de weg. Licht aan het eind van een tunnel. Een vriend die niet opgeeft. We vergeten snel dat we pas in de duisternis de sterren zien flonkeren.

De duisternis negeren

In onze zoektocht naar blijdschap en geluk zijn we nogal eens geneigd om alle donkere gedachten en emoties te negeren. We schreeuwen onszelf heppiedepeppie. In de kerk willen we weer het liefst de longen uit ons lijf zingen dat we zo blij zijn met onze Lieve Heer. We willen zoete woorden horen. Luisteren naar wat lijkt te horen bij blij, geluk en vrede.

Echter, door pijn, ongeluk, depressie, ziekte en tegenslag te negeren zijn we slechts een kunstmatige wereld aan het maken. We lijken te willen leven in een roes van gelukzaligheid. Een drug om even aan de werkelijkheid te ontsnappen.

Licht en duisternis

Een echte kunstenaar speelt met licht en duisternis. Als alles in hetzelfde licht zou zijn, dan wordt het plat. Juist het spel van schaduw en licht trekken je aandacht maar het ene, en wekken je nieuwsgierigheid naar wat er zich eigenlijk in de schaduwranden afspeelt. Rembrandt wordt gezien als een van de beste schilders, vooral ook vanwege zijn bijzondere spel van licht en de schaduw.

Zo is het leven ook. De streep licht laat je je adem inhouden, zo ongelofelijk mooi is het. En zo diep is het duister op de andere momenten. Zo is het leven, in al zijn volledigheid. Een spel van licht en duister, van hoop en vrees, van leven en dood, van opklimmen en afdalen. Blijdschap in je hart en tranen in je ogen horen mysterieus genoeg bij elkaar.

Poort van de hemel

De weg naar het paradijs is misschien alleen te vinden door hen die bereid zijn om de duisternis in te wandelen, die het lef hebben om het oude achter te laten, die onbekende wegen durven bewandelen.

’t Is niet voor niets dat het hoogtepunt van het christelijke verhaal zich afspeelt bij de dood van de held. In de duisternis van Goede Vrijdag wordt de poort naar het paradijs door de Christus geopend. Het ultieme bevrijdingsverhaal is geen succesverhaal van stoere mannen, zeker geen verhaal van pracht en praal, maar het verhaal van de ultieme zelfopoffering, de dood van de held, de mislukking van de vrienden. De deur naar de hemel is hier geopend. Door de pijn en ontgoocheling.

Wil je de hemel vinden?

Dan zul je de duisternis in moeten.