‘Soms gaat ons eigen licht uit en wordt het opnieuw aangestoken door een vonk van een ander. Laten we met diepe dankbaarheid terugdenken aan diegene die de vlam in ons hebben ontstoken’.

~ Albert Schweitzer

Woorden te kort

Er is een haast onbeperkt aantal Nederlandse woorden. De taaldatabank is een enorme database met alle woorden en alle woordvormen (schrijven: schrijf, schrijft, schreef, schreven,…) en heeft alle woorden bijgehouden die vanaf de twaalfde eeuw zijn gebruikt. De database bevat bijna zestig miljoen woorden. Ondanks deze enorme hoeveelheid blijft ik regelmatig oplopen tegen het gebrek aan het hebben en vinden van de juiste woorden. Hoe druk je je waardering uit voor mensen, hoeveel woorden zijn er voor liefhebben, liefde en genegenheid? En op welke manier kan je de ander laten weten dat het onbetaalbaar is dat ze er waren terwijl donker was om je heen?

Een reis door de nacht

Het klinkt als een titel van een boek: ‘Een reis door de nacht’. Dat is het ook. Vroeger had ik deze serie oorlogsverhalen van Anne de Vries ergens als omnibus. Maar het klinkt als een titel die veel te vaak is gebruikt voor veel te veel verschillende verhalen. 

De reis door het duister moet denk ik iedereen kennen. De figuurlijke duisternis bedoel ik dan vooral. De momenten dat niets overeind stond, dat zekerheden wegvielen, dat geheimen aan het licht kwamen, dat geliefden je verlieten, dat de toekomstdromen in duigen vielen, dat er geen licht was aan het eind van de tunnel, dat het werk teveel werd, dat je geen oplossing meer wist te vinden. Het kan privé zijn, het kan werk-gerelateerd zijn. Het kan spirituele duisternis zijn. Misschien zijn emotioneel alle lichten uitgegaan en is er alleen maar duisternis in het hoofd overgebleven. 

Grauwheid achter de glimlach

We hebben het te weinig over die reis door de nacht. Het leven kent vele ruwe en rauwe randen en we zijn geen echt mens zonder die randen, zonder dat schemerige grensland. ‘k Heb de indruk dat depressie de laatste jaren wel wat beter bespreekbaar wordt maar er lijkt ook nog steeds veel onbegrip. Achter een glimlach kan de grauwheid verborgen zijn. Door de vrolijkheid kan de buitenwacht de uitzichtloosheid niet zien. Wie mag er kijken achter de buitenkant? Wie snapt het dat je last kan hebben van enorme stemmingswisselingen waarbij je het ene moment het leven prima aan lijkt te kunnen en waarbij je op een ander moment voor een zwart gat lijkt te staan en alle perspectief en kleur weer is verdwenen.

Don’t say everything’s okay
Don’t tell me that it’s just a phase
It doesn’t help me

All the stars are standing still
The anger and the sleeping pills
Are all that’s left now

~ Blackfield – Epidemic

Als je maar weer lacht

En de oplossing voor depressie is niet dat je weer leert lachen om een goede mop ofzo, of dat het weer opklaart als je naar een show van een of andere cabaretier hebt zitten kijken. Misschien wil je omgeving wel dat je weer even lacht. Dat ze denken dat het dan voorbij is. Maar is het de oplossing?

De reis door de nacht kan een eenzame reis zijn. De mensen die door de nacht hebben gereisd, zullen het vooral hebben over de mensen die bleven. De mensen die niet weggingen. Er is een schoonheid te vinden in de nacht, want daar zie je het licht van vriendelijkheid, toewijding, het volhouden, de empathie en vriendschap. Als je even een stapje terug zet, dan zie je hoeveel goedheid er in mensen te vinden is. Er zijn altijd reisgenoten te vinden die je niet alleen in het duister laten rondlopen. 

Als je zelf wandelt in de duisternis, probeer het te zien dat er mensen zijn die niet opgeven, die niet je last kunnen dragen maar wel naast je kunnen wandelen. En als je iemand ziet worstelen, besef dan dat jij een kandelaar kan zijn die wat licht schijnt in de duisternis van de ander.  

Is er een oplossing voor depressie?

Hier heb ik het gevoel dat ik maar weinig recht van spreken heb. ‘k Heb er niet voor gestudeerd en er zijn vele specialisten die meer begrijpen over depressie dan ik. Wat ik wel weet is dat we soms vergeten dat de somberheid ook iets menselijks is dat we niet moeten negeren. Maar eerder moeten erkennen als realiteit. 

De belangrijkste tip voor als je depressief bent, is dat je moet stoppen ertegen te vechten, maar voor jezelf toegeven dat je somber bent. 

De erkenning van somberheid is een belangrijke stap, omdat je dan ook anderen kan toestaan naast je te komen staan. Sommigen voelen zich daarbij ook nog eens ondankbaar vanwege depressieve gevoelen, maar het heeft maar weinig van doen met ondankbaarheid. Eerder lijkt er een gevoel van schaamte om depressie te hangen. Depressie is niet iets wat je eigen schuld is of wat je kunt voorkomen. Misschien is het belangrijkste wat je zou kunnen doen het praten met mensen die je vertrouwt. Dat je je gevoelens deelt met vrienden en familie.

Tip: De website Mind Blue is voor mensen gemaakt met depressieve ervaringen. Een goede bron van concrete informatie als je hulp zoekt of iets zou willen doen.

Het komt goed

Als je er middenin zit, dan geloof je het misschien niet. Je denkt wellicht dat het nooit meer goed komt. En aan dat gevoel wil ik niets afdoen. Want je kan het gevoel hebben dat niets meer zin heeft. En het roepen dat het wel weer goed komt, kan binnenkomen als een ontkenning van dat waar je nu middenin zit.

Toch zijn daar ook vele verhalen van mensen die jaren later terugkijken op een donkere periode. En ze zullen je zeggen dat het op een of andere manier goed gaat komen. 

Maar ik kan je niets beloven.

Duisternis van de ziel

Soms heeft de depressie ook een heel duidelijke spirituele inslag. Het heeft te maken met een soort geestelijke duisternis waarin je kan ronddwalen. Je weg door het leven was altijd duidelijk en je geloofsovertuigingen hielpen daarbij of gaven een helder kader. Maar soms valt het allemaal weg. Zelf schreef ik vijf jaar geleden ‘Waar is God als het donker is in de ziel’. Al mijn duidelijke opvattingen, kennis en kaders vielen weg. Het voelde of ik het niet meer terug zou vinden.

En ik vind het ook niet meer terug. Maar ben ondertussen meer gewend om te dwalen en rust te hebben met niet weten, niet begrijpen, geen vast kader. Een weg terug is er niet. ‘k Heb niet zoveel behoefte meer om God duidelijk te omlijnen, of om er zeker van te zijn dat God er is. Dit leven op zich is al complex genoeg. Dus ben ik van een zekerwetende christen een zoekende wandelaar is Gods mooie wereld geworden. Gedurende de weg heb ik af en toe plaatsen en momenten van licht gevonden. Af en toe heb ik het gevoel gehad iets van de hemel of de eeuwigheid te raken. Wat het ook moge zijn. 

Storm

Een liedje dat ik af en toe op de repeat zet is het liedje ‘Storm’ van Papercut. 

Het stormt misschien vandaag en vandaag gaat het ook niet over. Het regent tegen de ramen. Maar op een dag zal de hemel openbreken en zal de zon weer gaan schijnen. Maar vandaag niet. 

En dat is oké.

‘k Hoop ook voor jou. Blijf niet alleen in het donker ronddwalen. Hou de duisternis niet voor jezelf. Als niemand het weet, probeer het te delen met iemand die je vertrouwt. Niemand hoeft alleen te zijn in het donker.