Lang geleden las ik het ‘handboek voor christelijke levenskunstenaars’ van Christian Schwarz. Wat de strekking van het hele boek was, lijkt me duidelijk: geniet ook een beetje. Prima boodschap. Wat ik me herinner is dat er ergens in het boek een anekdote wordt verteld van een avond in een zaaltje van een of andere christelijke kerk waar deze dominee zijn visie op een wat vrolijker leven uiteenzette. Dat het goed is om te genieten, drink een heerlijk glas wijn, steek de kaarsjes aan en wees blij. Dat soort dingen.

Na de pauze staat een dame op. Blijkens de beschrijving van Schwarz was mevrouw nu niet bepaald het archetype van de genietende mens. ‘Dominee, wij hebben al dat soort dingen helemaal niet nodig. Want wij hebben Jezus…’ Aan alles was te zien dat deze dame ten diepste ongelukkig was.

Heeeeeeeel gelukkig

Het verhaaltje is me altijd bijgebleven als voorbeeld van hoe we onszelf voortdurend voor de gek houden. Hoe voortdurend oprechte emotie en verlangen wordt gedempt, vanuit het idee dat het niet zo hoort. Je roept tegen jezelf dat je heeeeeel gelukkig bent, maar diep van binnen weet je dat het niet zo is. Je roept tegen de wereld dat je diep overtuigd bent van de zaken waarin je gelooft, maar diep van binnen durf je de eerlijke vraag niet toe te laten: stel nu dat het allemaal niet waar is.

Deze dynamiek zie ik trouwens in allerlei subgroepen. Wappie groepen hebben het over hetzelfde: al die onderbouwingen die hebben wij toch niet nodig, wij zijn tenminste wakker. Wij tegenover zij. Wij zien het en hebben het goed, de rest heeft het mis.

Sociale dieren

Het heeft natuurlijk alles te maken met hoe onze definitie ‘zoals het hoort’ is afgesteld. Dat heeft ook alles te maken met dat wat we als norm zien, waar we onze sociale veiligheid vandaan komt, bij welke groep we horen… We zijn sociale dieren, we horen ergens bij. En die groep waar we onderdeel van zijn of van willen zijn biedt je de veiligheid die je nodig hebt. Alleen, het is ook een dynamiek die je blind kan maken. Blind voor wat er buiten je norm ‘zoals het hoort’ valt. Blind voor hoe je daadwerkelijk bent. Blind voor ongezond functioneren van de eigen groep. Blind voor de gezonde nuance. Blind voor de andersheid. Blind voor je eigen dwaalspoor.

Blinde vlekken

De oplossing tegen die blinde vlekken? Dat vind ik oprecht een lastige. Want natuurlijk besef ik dat ik ook blinde vlekken heb, maar ik weet niet welke dat zijn, omdat… nou ja, je begrijpt het wel… dat mijn blinde vlek is. Misschien is wel de goede eerste stap het besef toelaten dat er andere perspectieven zijn. Dat er altijd zaken buiten je eigen blikveld afspelen. Dat er andere ervaringen zijn. Dat je nooit alles kan zien.

Soms moet je bewust uit een sociale bubbel stappen. Even eruit. Je bewust in ander gezelschap begeven of je bewust door andere informatie en interactie voeden. Pas van buitenaf kan je beter zien. Beter dan van binnenuit een systeem.

Leven vieren

Vanavond neem ik weer een fijn glas whisky. Toch iets van de boodschap van het zijn van een levenskunstenaar meenemen. Zoals de Prediker al eeuwen geleden deze levenswijsheid deelde:

Dus eet je brood met vreugde, drink met een vrolijk hart je wijn. God ziet alles wat je doet allang met welbehagen aan. Draag altijd vrolijke kleren, kies een feestelijke geur. Geniet van het leven met de vrouw die je bemint. Geniet op alle dagen van je leven, die God je heeft gegeven. Het bestaan is leeg en vluchtig en je zwoegt en zwoegt onder de zon, dus geniet op elke dag. Het is het loon dat God je heeft gegeven.

~ Prediker 9

Fijn dat in de vastentijd de zondagen zijn uitgesloten van het vasten en het feest van nieuw leven al wat gevierd mag worden.

Ik drink op het mooie leven… Leven dat we slechts eenmalig in handen krijgen. En ik ben me bewust dat het een keer ophoudt. Zeker in de week van Aswoensdag waarin we over ons krijgen uitgesproken dat we stof zijn en weer tot stof zullen terugkeren. Het houdt een keer op. Dus ik geniet ook.

Maar ik roep me ook steeds weer in herinnering dat ik blinde vlekken heb. Nu maar hopen dat ik van sommigen toch wat bewuster word. Maar werkelijk geen idee wat die blinde vlek dan is. Dat is nu precies het hele punt.