In mijn recente artikel ‘de wereld is niet zwart-wit’ schreef ik dat ik mezelf voor het eerst hoorde zeggen dat het me niet zou verbazen als er over tien jaar openlijke nazistische naties zijn, dat volkerenmoord niet meer een ver-van-mijn-bed-show meer is. Lees mijn het hele artikel hier.

Verkiezingstijd

‘k Had een interessant online gesprek daarover. Want ik zei nogal wat.

Dus het lijkt me goed om in deze verkiezingstijd toch nog een paar gedachten op een rijtje te zetten. Het voelt of het allemaal nog moet rijpen om het scherper te krijgen, maar ik maak me zorgen, en wel hierom.  

Waar is de nuance?

De zorgen die in mijn hoofd spelen komen doordat er steeds minder de redelijke stem, de nuance, de ‘ik-weet-het-niet’ is. Wel zijn er in de Westerse wereld steeds openlijker vervreemding van groepen die anders zijn (de moslims, de Joden, de zwarten, de homo’s, de Oost-Europeanen, de Marokkanen, etc etc). Het maakt de geesten rijp voor de volgende stap. 

Volkerenmoord zoals bij de holocaust heeft maar een paar jaar nodig gehad om mogelijk te worden. Joden, zigeuners, homoseksuelen en gehandicapten werden verwijderd uit de samenleving. Achteraf tot verbijstering. ‘Wir haben es nicht gewusst.’  

De ongelofelijke volkerenmoord Hutu’s en Tutsi’s in 1994 was nog sneller. 

Ik maak me zorgen en ik denk dat we niet kritisch genoeg zijn. Als een cabaretier een politicus aanspreekt op de geur van antisemitisme en vreemdelingenhaat, op zijn gedraai en duidelijke leugens, dan is het land te klein. Lees vooral deze column van Sander Schimmelpenninck in de Volkskrant. Hij betoogt dat we het in Nederland liever gezellig hebben dan een ongemakkelijke spiegel.

Het kostte slechts een paar jaar

Kijk, in het verleden is het aangetoond dat het niet zo’n lange tijd hoeft te kosten. Als we niet hard en kritisch zijn op haatzaaierij, dan is opeens een fascistische staat in een paar jaar een reeële mogelijkheid. Dan is een land mogelijk waar mensen wordt geleerd een ander te haten vanwege zijn andersheid (in welke vorm dan ook). En waar dat is geleerd, daar ligt de ultieme consequentie als genocide in het verschiet.

Zie ik het te zwart-wit?

Ik ben zeker geen profeet en ik hoop van ganser harte dat ik het bij het verkeerde eind heb. Echter, er zijn tendensen in de (westerse) maatschappij die we moeten zien. De USA is een extreem van West-Europa, maar ook daar zie je het blijvende racisme. Voorbeelden dichterbij zie je in voorbeelden Hongarije en Polen. Het heeft me grote zorgen dat zowel in de Verenigde Staten als dichterbij het extreem rechtse gedachtegoed verknoopt is met fundamentalistische christelijke overtuigingen en heeft enorme fascistische trekken. 

En in Nederland?

Of het in Nederland gaat gebeuren, dat hoop ik niet. Als je echter in de Europese Unie kijkt, dan zie je veel tendenzen van deze haat. Ook de favoriete framing die door PVV en FvD wordt gebruikt is dat moslims en vluchtelingen toch de wortel zijn van alle kwaad. Boze boeren en vroem-vroem VVD wil de boze kiezers niet kwijtraken, dus zwijgen stilletjes. 

Het normaliseren van buitensluiting is begin van einde. Een ultieme consequentie kan zijn dat we daden bij de woorden gaan voegen.

Nieuwsgierigheid als medicijn

Maar, ik ben niet onverdeeld negatief of somber. Wel is het nodig om mensen te helpen om de nuance te zien. Feiten en fabels helpen scheiden. Nieuwsgierigheid naar de ander als ultiem medicijn. Bedrevenheid in het onderscheid maken tussen echt en nep. En gewend raken aan een veelkleurige samenleving.

Laat je ware aard zien

Wat mij betreft is dit de tijd om je ware aard te laten zien. Laat de mensen met hoop opstaan. Laat de warme harten branden. Laat de helpers zich verzamelen. 

Laten we, als het duister is, een vuur ontsteken die niet gedoofd kan worden. Niet het passief-agressieve ‘liefde’ roepen dat in de laatste maanden te vaak door wappies en fundi’s is gebezigd, maar liefde leven: de ander belangrijk vinden, mezelf durven wegcijferen, nederigheid, gastvrijheid, zorgzaamheid, vrijgevigheid, waarheid en oprechtheid. Geen holle woorden en loze beloften. Maar woorden die door daden worden gevolgd. Of gewoon daden, zonder al die toelichting.

Dat moest me nog even van het hart.