De Bijbel is je God niet
Mij werd geleerd om de Bijbel ‘van kaft-tot-kaft’ te geloven. De Bijbel, het was het onfeilbare Woord van God, dat was uiteindelijk het enige dat houvast kon bieden. Nu heeft deze opvatting er nogal eens toe geleid dat christenen meer mensen ‘van het boek’ dan mensen ‘van de weg’ zijn. Het idee van de Bijbel onfeilbaar is, heeft nogal wat haken en ogen. Onfeilbaar betekent dat het niet de mist in kan gaan, geen fouten heeft, altijd en universeel geldig is.
Welke God eigenlijk?
Ehm, nou, volgens mij ligt het wel wat genuanceerder. Niet het minste vanwege het feit dat er een grote ontwikkeling zit door de Bijbel heen. God is door de Bijbel heen liefdevol, jaloers, wraakzuchtig, genadig, tiranniek naar onbekende volken, tiranniek naar zijn eigen volk, hij is straffend, hij is vergevend, dichtbij, ver weg, standvastig in zijn mening maar ook op andere gedachten te brengen, hij lijkt opdracht te geven voor volkerenmoord, hij roept op om je vijanden lief te hebben. Wees nou eerlijk, wie is hij nu? En wat moet je met de Bijbel zonder er alleen maar uit te pikken wat je wel goed uit komt?
Geloof in een heilig boek
Terugkijkend op de jaren die achter mij liggen moet ik bekennen dat de Bijbel erg vaak de plek van een God is gaan innemen. En voor sommige christenen (en zeker ook sommige reformatorische kerken) is hun geloof een geloof in een boek geworden. Een heilig boek. Een boek met het onfeilbare woord van God. Maar het boek, dat is het einde van alle tegenspraak.
Als het christelijk geloof verwordt tot het geloof in een heilig boek, dan moet je je grote zorgen maken. Temeer daar in het heilige boek zelf staat geschreven dat ‘de letter doodt’ (zoek maar op, staat in 2 Korintiërs 3:6). Dus het kijken naar het boek, het papier, de letters, en je daaraan overgeven, dat is een weg met een nogal dramatische afloop: de dood. Hey, dat staat er dus hè. Dus het is nogal gevaarlijk om met dat boek om te gaan alsof het God is. Het is ook geen boek dat kant en klaar uit de hemel is komen vallen. Denk alleen al aan de discussies die er zijn over de definitieve inhoud van het heilige boek van de christenen: wat hoort er wel bij, en wat hoort er niet bij. Dat alleen al geeft nogal veel ruis op de lijn om te kijken naar het boek als onfeilbaar woord van God, en wel van kaft-tot-kaft. Het is zeker ook geen boek om te aanbidden, om je voor neer te buigen, om er offers aan te brengen en lofliederen over te schrijven.
Als God zo groot als de Bijbel is, dan is de Bijbel je God.
Een magisch boek
De Bijbel is ook geen magisch boek om maar op het juiste moment bijbeltje-prik te doen (je weet wel, je klapt je Bijbel open en met je ogen dicht wijs je een tekst aan die voor dat moment je Gods leiding duidelijk moet maken). De Bijbel is geen magisch boek dat je allerlei utopische waarheden zal ontsluiten als je maar de juiste code weet te kraken (al noemen sommigen dit geen ‘code kraken’ maar iets als ‘God liet me zien dat…’).
Onfeilbaar?
Maar wat is de Bijbel dan wel? Het is een boek dat hier is geschreven door mensen die op zoek zijn geweest naar wie God is. Die ervaringen en openbaringen hebben gehad, die God tegenkwamen, die de verhalen over God meekregen die zijn overgeleverd. Dat er verschillende mensen aan hebben geschreven kom je zeker tegen in de Bijbel. Denk alleen al aan de verschillende meningen en verschillende karakters van God die worden beschreven. Is dat erg? Nee hoor, want de Bijbel is niet in die zin ‘het onfeilbare woord van God’, het is geen eenduidend verslag van God, geen vastomlijnde mening. Het is het verslag van wat mensen hebben begrepen van God, in hun cultuur, in hun tijd en hun wereld. Het is een boek dat is geleefd!
Jezus op het toneel
Belangrijk lijkt me om te zien dat als Jezus ten tonele verschijnt, hij ook over de oude boeken nogal wat te zeggen heeft. Helaas ook niet onbetwist duidelijk in alle facetten. Aan de ene kant heeft hij het erover dat er geen punt en komma van het oude zal veranderen, dat hij niet de oude voorschriften of de profeten af te schaffen (Matteüs 5:17-18) maar in dezelfde vaart heeft hij uitspraken waarin hij zegt dat ‘… jullie hebben gehoord dat gezegd werd…’ om vervolgens te zeggen: ‘En ik zeg zelfs…’ Het is een bijna onbeschaamd (vergeef me de oneerbiedige uitdrukking) waarop hij zichzelf neerzet: vergeet niet alles wat je hebt meegekregen van je voorvaders maar kijk en luister nu goed naar mij want dan kom je pas echt op het goede spoor. Trouwens, als God niet op mij lijkt, zo zegt Jezus, dan is het niet God die je ziet (Johannes 14:9).
Maak van je Bijbel geen God. Aanbid geen boek en aanbid geen mens. Aanbid God alleen. En voor de duidelijkheid nog maar een keer: als God niet lijkt op Jezus, dan is het God niet.
UPDATE: lees ook het vervolg: ‘Over de inspiratie van de Bijbel‘ waar ik veel meer inga op een toch wel spannend thema. En lees daar vooral ook mijn geloofsbelijdenis.
PS 1: lees ook het artikel: ‘Kun je Bijbelteksten objectief uitleggen? Rob Bell vindt van niet‘
PS 2: in het najaar komt het boek ‘Omdat de Bijbel het zegt‘ van Peter Enns uit. Dat boek zou misschien wel verplichte stof moeten worden voor iedereen die is opgevoed met de Bijbel.
Waardeer je dit artikel? Overweeg een kleine donatie. Voor een volgend kopje koffie tijdens het schrijven bijvoorbeeld.
PS: zie je een schrijfvoutje? Mail me ff!
[yarpp]
Goed artikel, oude testament zijn Joodse overleveringen. Daar lees je over de omgang van mensen met God. Het nieuwe testament is een Rooms theologisch boek. Kern daarvan is de geloofbelijdenis en bedoeling is dat je Jezus voorbeeld volgt. Zijn weg volgt. Het nieuwe testament staat vol gelijkenissen. Dat je daarvan leert en Jezus laat zien dat niemand onfeilbaar is en dat je moet leren vergeven. De bijbel van A t/m Z serieus nemen is vragen… Lees verder »
Kern is de vraag naar schriftinspiratie. De aanhangers van de zgn. ‘mechanische inspiratie’ stellen dat ieder woord letterlijk is ingegeven. De bijbelschrijvers zijn dan een soort menselijke equivalent van een printer, die zonder eigen inbreng Gods woorden opschrijven. Dat is problematisch, want je ziet duidelijk verschillende schrijfstijlen, karakters en opleidingsniveaus van de schrijvers terug. Er is een persoonlijke inbreng, ook in de verwoording. Bv. Het Grieks van Johannes (een visser) is eenvoudiger dan dat van… Lees verder »
Altijd leuk als je daar ook op wilt reageren
De ideeen die je verwoordt, doen mij denken aan mijn vroege tienertijd in de Geref Kerk (begin jaren 1980). Daar werd ook steeds meer gedacht dat de Bijbel door mensen geschreven is over hun ervaring met God en zeker niet letterlijk of normgevend genomen moet worden. Populair waren mensen als Kuitert en Labuschagne (“De Bijbel als Gods plakboek”). Gevolg was wel dat zeer velen de kerk en het geloof verlieten. Waarom zou je in de… Lees verder »
Ik vermoed dat er nog veel lessen te leren zijn. De evangelische wereld lijdt wel erg vaak aan een simplistisch idee over de oude boeken. En we zijn in onze Westerse en Calvinistische wereld vergeten om in de verhalen te leven; we zijn veel te theoretisch omgegaan met de oude woorden. In mijn vervolgblog ga ik wel even wat dieper hierop in. http://www.creatov.nl/2016/08/over-de-inspiratie-van-de-bijbel/
Als (nagenoeg) enige rooomsche jongen bij een algemeen christelijke studentenvereniging ben ik dit vaker tegen gekomen: dat mensen geen gezag ten dienste aan de bijbel accepteren. “Alleen de bijbel” met als resultaat “mijn interpretatie is de enige juiste”. Terwijl de bijbel zelf daar ‘duidelijk over is’: de kerk is pijler van de waarheid (1 Tim 3:15). Maarja, dat is een rooomsch statement en dus verdacht, zo niet ‘valse afgoderij’. Het is dus inderdaad een vraag… Lees verder »
Gooi die vooroordelen boeken en theorieën over de Bijbel aan de kant. Het is het geopenbaarde Woord van God. Doe zoals de Bereers deden, onderzoek de Schriften!
Welke vooroordelen heb jij over boord moeten gooien? Durf je dat? Ben je ooit tot gecorrigeerde inzichten gekomen? Ooit iets moeten herzien? Ooit iets achter je moeten laten?
Zeer interessant artikel. Past in mijn denkwijze over de Bijbel.
Nu is het niet per se belangrijk dat je het met me eens bent hoor. Altijd vragen stellen. Heel gezond
Hoe zouden we anders tot kennis van de waarheid komen? Geblaat van theo-logen? Geestdrijverij? 2Petrus 1:19
Als katholiek lees ik je blog met interesse. Ik snap dat je tegen dit probleem aanloopt. Hoe interpreteer je het Woord van God. Daar gaat het eigenlijk om, zeker als je denkt tegenstellingen te vinden in de Bijbel. Misschien kan de katholieke visie helpen in het probleem, mij helpt die goed namelijk. De Bijbel is zeker een boek dat geschreven is door mensen, maar wel onder inspiratie van de h. Geest. En in die zin… Lees verder »
De bijbel is het woord van en door mensen. Niet het woord van God. GOD spreekt niet met woorden, maar met gevoel, gedachten en de ervaring! Lees mijn boek Geloof in een duurzame wereld ISBN (BOL.Com) 2e hands en of mijn nieuwe boek Ín de Geest van GOD’nog niet uitgegeven. Zoek uitgever!
De grote vraag in dit alles is: wat heeft (voor jou) het hoogste gezag? Jouw stellingen en overtuigingen zijn namelijk op iets gebaseerd, iets wat gezag heeft voor jou. Méér gezag ook dan de Bijbel, zoveel is duidelijk. Dat bedoel ik overigens niet als waardeoordeel. Je kunt het ook anders stellen: wie of wat acht je het meest betrouwbaar? Dit kan de Bijbel zijn, maar ook het verstand. Of bijbelwetenschappers. Vul maar in. Iets (of… Lees verder »
Voor mezelf zou ik zeggen dat God het hoogste gezag heeft. Nu is de vraag hoe we Gods woord kunnen horen of lezen. De Bijbel is voor mij de belangrijkste bron hiervoor. Ik ben ervan overtuigd dat God mensen ertoe heeft geïnspireerd om hun godservaringen op te schrijven en dat hij ervoor heeft gezorgd dat veel van die gebeurtenissen, visioenen, liederen en gedachten in de Bijbel bewaard zijn gebleven. In die zin is het een… Lees verder »
Zou je je enthousiasme misschien wat verder toe kunnen lichten?
Ik lees dat het een nieuwe revolutionaire manier van Bijbellezen geeft en het je de teksten in perspectief van het ‘nu’ laat zien. Dan denk ik: ja eindelijk, na tweeduizend jaar… eindelijk. Nu is het pas volbracht.
Nee hoor, het is helemaal niet ‘nu eindelijk’. Soms denken we dat wij het in onze tijd allemaal hebben gevonden en zien we door de bomen het bos niet meer. Het is ook echt terug gaan naar de eerlijke vragen.
Er gaat vanuit een christen een natuurlijke neiging naar het woord van God. 2 Petrus spreekt hierover als ‘verlang als kleine kinderen naar de zuivere melk van Gods Woord’. Psalm 119 spreekt over het woord in vele manieren, en in vers 77 als ‘genot’ of ‘vermaak’. In Timotheüs 3:16 staat dat ‘alle schrift door God is ingegeven en nuttig is tot weerlegging, verbetering, vermaning en onderwijzing.’ Je kan dus niet zomaar zeggen “Het is een… Lees verder »
Als je zoals Jij Wouter, en ik, behept bent met zo’n reformatorische achtergrond, is de volende vraag: hoe nu verder. Ik moet toegeven dat ik daar nog niet uit ben. Wel vind ik veel waardevols in de boeken van Bart D. Ehrman.
Net als jij ben ik er niet uit. Mij helpt mijn levensmotto (fijn gejat van Tolkien): ‘Not all who wander are lost’. Ik ben wel zoekende, maar ik ben de weg niet kwijt. Heb jij een motto dat je daarbij helpt?
.