De Bijbel als magisch boek en God als goede fee
Ergens komt het moment dat je moet besluiten om vast te houden aan het fijne, ongecompliceerde geloof dat je had als kind of dit geloof los te laten. Wat geloofde je als kind? Dat God heel veel van lieve kindjes houdt. Ergens was ik daar trouwens niet heel zeker van, want ik moest altijd blijven bidden ‘om een nieuw hartje’ en dat moest trouwens wel een gewichtig iets zijn gezien het feit dat het een gebed zonder einde bleek te zijn. Maar later in de hemel zou het wel altijd zondag zijn. Of dit trouwens een heel gelukkig vooruitzicht was betwijfel ik nog steeds.
De goede fee God
Dat wat je gelooft als kind wordt natuurlijk genuanceerder. Maar voor veel christenen lijkt het of God vooral de goede fee blijft die in je wensen wilt voorzien. Hij is er, als je goed genoeg gelooft, net als in de sprookjes op het juiste moment wat ergens is als je ten einde raad ‘help’ roept. De goede fee God doet iets met een magische spreuk, een aanraking met wat wonderstof of iets anders maar bij alles is de uitkomst dat alles uiteindelijk weer goed komt. Op een ander moment tovert hij een pompoen voor je om tot een praktisch vervoermiddel om je op het juiste moment op de juiste plek te brengen zodat het geluk aan je zijde zal zijn en het lot zich ten goede zal keren.
Magisch spreukenboek
De Bijbel blijft trouwens ook voor veel gelovigen een bijzonder boek waar je allerlei verborgen boodschappen in kunt terugvinden en waar je met het juiste christelijke jargon (is in dit geval een variant op het heidense abracadabra) kwaad onder controle kan krijgen en je invloed op je leven of dat van een ander kan uitoefenen. Natuurlijk wel de goede kracht hè. Er zijn hier veel varianten op te vinden die gaan van het herhalen van bepaalde zinnen als een mantra in het idee dat als je iets maar vaak genoeg herhaalt het wel waar zal zijn, tot het toepassen van allerlei wiskundige en letterkundige formules waardoor verborgen boodschappen uit das blaue hinein aan een aantal bijzondere mensen zal duidelijk worden.
‘God maakte me duidelijk dat…’
En daar zijn ook de mensen die rondlopen met een breedband-verbinding met het hemelse hoofdkantoor. Zij krijgen voortdurend boodschappen door en geven die, als het een beetje meezit, ook aan je door. Ik heb me hierin altijd afgevraagd hoe deze hotline nu eigenlijk werkt. Heb je dan een soort trance, gaat je brein even door de wolken? Of is het gewoon een rijke fantasie gecombineerd met de kunst van het associëren? In al die jaren op de preekstoel en in de preekvoorbereiding heb ik best vaak mooie inzichten opgedaan. Hoe snel zegt een evangelische sprekert niet iets als ‘God maakte me duidelijk dat…‘. Zonder dat je het expliciet maakt, dwing je respect af en wordt geen tegenspraak geduld. Ik hoop dat ik het niet vaak heb gezegd. Voor al die keren, mijn welgemeende excuus.
Heimwee
Eigenlijk heb ik wel heimwee hoor. Niet naar alles, maar wel naar het eenvoudige idee over wie God is en hoe hij in het privé leven inbreekt. Naar het bidden voor een open parkeerplaats. Naar het je erbij neerleggen dat straks in de hemel alles goed komt. Steeds meer heb ik het gevoel dat we God, zoals ik ook eerder schreef, tot een leverancier van geluksmomentjes hebben gedegradeerd. En dat van de Bijbel een boek vol hemelse magie hebben gemaakt in plaats van een oude tekst van mensen die God hebben gezocht en in hun tijd en wereldbeeld hebben begrepen. Het betekent dat ik steeds minder definitieve uitspraken durf te doen. Dat ik steeds minder weet hoe het wel zit. Maar er zijn echt dingen uit mijn spirituele verleden waarvan ik in ieder geval wel heb ontdekt dat ze NIET zo zijn.
Wie God is?
Dat is een ontdekkingstocht, dat blijft een ontdekkingstocht. Er is zoveel wat ik niet begrijp. Dat de simplistische ideeën God tekort zouden doen, of gewoonweg te idioot voor woorden zijn, wil nog niet zeggen dat daarmee het hele idee God onzin is. Dat is een soort drogredenering uit dezelfde categorie als “een koe is een dier, dus een dier is een koe”. Het spreken over God is sterk beïnvloed door beelden die achter de uitspraken zitten. Er zitten zoveel aannames in alle beweringen, ook die van mij. Graag wil ik ze ontrafelen, maar dat is een grote klus. Achter iedere bewering zit een wereld van historie, van systemen, van onbewuste overtuigingen…
Gepaste afstand
Wie God is? Ik kan hem, of haar, of het, niet reduceren tot een wetenschappelijk proefje. Je zit direct op het terrein waar taal een beperkende factor wordt. Als je de oude teksten uit de Bijbel leest dan wordt er taal gebruikt die alles in zich heeft van een kosmisch schouwspel. Het is over-de-top, maar ja, zoiets bedoel je natuurlijk niet letterlijk. En als je met je hoofd in de wolken loopt, dan is dat letterlijk slechts mogelijk op een mistige ochtend, maar we bedoelen er meestal iets mee voor een extreem vrolijke en gelukkige stemming. Dus ja, als we het over God gaan hebben, dan is het allemaal geen logica meer. Je komt op het terrein van kunstenaars en poëten en zelfs zij komen te kort. Je komt op het terrein van liedjesschrijvers die met hun liedje je ziel raken, maar niemand kan uitleggen hoe dat nu precies komt. Maar God gaat verder als een liedje. Je komt op het terrein van gepassioneerde liefde waar technische wetenschap met al z’n formules vooral gepast even afstand houdt omdat het heilige grond is. Je komt op het terrein van een oude man die zijn vrouw nog eenmaal een laatste liedje zingt voor ze sterft. Is het wetenschap? Of is het meer.
Zijn er wel woorden voor God te vinden? Ik voel me onthand om er de woorden voor te vinden om ze op te schrijven. Maar ik blijf zoeken.
Waardeer je dit artikel? Overweeg een kleine donatie. Voor een volgend kopje koffie tijdens het schrijven bijvoorbeeld.
PS: zie je een schrijfvoutje? Mail me ff!
[yarpp]
“Als we het over God gaan hebben, dan is het allemaal geen logica meer. Je komt op het terrein van kunstenaars en poëten en zelfs zij komen te kort.” Ik herken God in de logica én in de kunst. Wie is er nu eigenlijk God aan het ‘beperken’? ;-) “Als je de oude teksten uit de Bijbel leest dan wordt er taal gebruikt die alles in zich heeft van een kosmisch schouwspel.” Precies, maar wat… Lees verder »
Luister eens naar wat er gezegd wordt:
https://youtu.be/QBsA2ETp7JA
Gevoel, vragen en frustratie over vergelijkbare topics… (Wel parental guidance in meerdere opzichten)
De God van m’n kinder- en jeugdjaren was een idee in m’n hoofd. Een last voor mijn omgeving. De God die ik leerde kennen als jongvolwassene is zoveel groter: Hij is er in mijn ratio, in mijn emoties, in het diepste van mijn wil, in de pijn uit mijn verleden, in de geweldige toekomst in de rol die ik ga hebben op een nieuwe aarde. Hij is zo echt. Zijn aanwezigheid heeft de hardnekkigste leugens… Lees verder »
(knip/plak :P ) Enerzijds denk ik ook wel dat een God die mooi aansluit op ons gevoel waarschijnlijk een God is die niet bestaat. Dat is de ene kant van het verhaal. De andere kant is m.i. dat wat voor mij zo ongeveer het ‘minimum’ is om te kunnen geloven in een goede God die op ons betrokken is; nagenoeg elk mens erkent wel de notie dat er ‘bijzaken’ zijn waarin verschil van mening in… Lees verder »
De God van mijn jeugd was liefdevol, veilig, warm, troostvol. Synodaal gereformeerd opgevoed met een schat van een dominee die ons het niet kwalijk nam dat we zondag 13 niet hadden geleerd. Volgende week maar weer zei hij, en we gingen een patatje halen bij het cafetaria om de hoek .Lieve dominee, je straalde de liefde uit die ik dacht dat geloof was, je deed het goed, geen dwang. Nee ik kende geen dwang vanuit… Lees verder »