Het is een vraag die mij regelmatig wordt gesteld: maar, als je dit allemaal schrijft, geloof jij eigenlijk nog wel? Wat heeft God dan nog voor een rol in je leven? En ben je nog een volgeling van Jezus Christus? Hoe zit dat eigenlijk?

Precies die vraag stel ik mezelf ook regelmatig. Oprecht. Niet voor niets eindigde ik mijn vorige artikel met de opmerking: ‘Ik geloof. Geloof ik.’

Wat is geloof?

Ik heb Neerlandsch nationale woordenboek er op nageslagen om even feitelijk bij de definitie te komen wat geloof en geloven is:

ge·loof (het; o; meervoud: geloven)
1. het vertrouwen in de waarheid van iets: geloof hechten aan iets het geloven
2. een vast en innig vertrouwen op God: van zijn geloof vallen (a) zijn godsdienstige overtuiging verliezen; (b) principes opgeven of ertegen zondigen
3. godsdienst

ge·lo·ven (geloofde, heeft geloofd)
1. vast vertrouwen in het bestaan van iem. of iets: geloven in (of: aan) God
2. voor waar houden op het gezag van een ander: dat geloof ik graag om aan te geven dat je voor waar wilt aannemen wat iem. zegt
3. menen, denken: ik geloof dat hij ziek is
4. een godsdienst aanhangen

Zoekend naar een antwoord

Het blijft een uitdaging om goed te beschrijven wat ik graag zou willen zeggen. Taal is een magisch instrument. Soms kan het een helder licht laten ontbranden, soms is het ontzettend verwarrend. Taal gebruiken voor het terrein van spiritualiteit en het geestelijke is welhaast een onmogelijke missie. En woorden zoeken die omschrijven wat er in de ziel omgaat is altijd nogal armetierig. Laat staan om te beschrijven wat ook maar enigszins raakt aan een werkelijkheid die gaat over het bovennatuurlijke, de dingen die onder onze werkelijkheid liggen, die voor ons bestaan waren, die na onze werkelijkheid er nog steeds zullen zijn.

Dus ik blijf zoekend naar een goede manier om te reageren. Reageren op mezelf in de vraag naar wat voor een gelovige of ongelovige ik nu eigenlijk ben. En reageren op anderen die soms al jaren virtueel mee op reis zijn en met mij vragen aan zichzelf en aan hun overtuigingen zijn gaan stellen.

Terughoudendheid

Wat voor mij echt wel belangrijk is, is dat ik mezelf wil dwingen om terughoudend te zijn. In de afgelopen tientallen jaren ben ik zo vaak zo stellig geweest. Onterecht, zo blijkt achteraf wel. Het is niet eerlijk om het latente ongemak dat in je leeft te gaan overschreeuwen met geestelijk spierballentaal van zeker weten en een opgeklopt geloof.

‘Ik wijs mijn studenten er vaak op dat ze niet aan de universiteit gaan studeren om antwoorden te leren, maar om de juiste vragen te ontdekken.’

~ N.T. Wright

Soms helpt het voor jezelf om in ieder geval te bepalen dat je in bepaalde dingen niet gelooft. Hoeveel valse profeten en kwakzalvende gebedsgenezers lopen er niet rond in de christelijke wereld? En hoeveel haatdragende predikers zijn er niet, zowel links als rechts, die de liefdevolle en revolutionaire kern van het christelijk geloof verkrachten? Hoeveel machtsmisbruik en moreel failliet blijkt er niet mogelijk met de Bijbel in de hand? Een toga, pij of habijt is geen garantie voor een oprecht en waardig leven in de voetsporen van Jezus.

Seculiere gelovige

‘k Heb de indruk dat er een forse groep is van mensen die zich niet gelovig wil noemen, vanwege het voorgaande. Ze willen niet geassocieerd worden met bepaalde groepen of opvattingen. Zeker niet als dit hoort bij het proces van losmaking van iets waar ze eerder onderdeel van uitmaakten of van een geloofstraditie waar ze in opgroeiden.

se·cu·lier (bijvoeglijk naamwoord)
1. niet tot een orde of congregatie behorend: seculiere geestelijken

Toch wil dat niet zeggen dat ze van God los zijn en totaal de weg kwijt zijn. Je komt binnen èn buiten de kerk de mensen van hoop tegen. Mensen die gedreven worden door de liefde. Ik zie mensen die, denk ik, ten diepste geloven. Ze geloven niet dat het leven slechts een platte werkelijkheid is. En ze geloven dat we op een fundamenteel niveau gewild zijn. Dat er meer is dan we begrijpen. Dat we verbonden zijn met elkaar en met iets dat veel groter is, iets dat onbevattelijk is.

Deze verbondenheid vind ik veel terug buiten mijn bekende christelijke sociale cirkel, buiten het kerkelijke terrein.

Kyrie Eleison

Toen ik niet meer wist wat ik bidden moest, leerde ik dit oude gebed. Kyrie Eleison. Heer ontferm u.

Ze zeggen wel eens dat ieder mens wel eens bidt. Niet iedereen weet naar wie of wat ze bidden. En veel mensen weten ook niet wie er nu eigenlijk luistert. Maar soms is alles te groot om te bevatten, te pijnlijk om te dragen, te donker om te zien, te angstig om vol te houden.

Kyrie Eleison.

God, ik hoop zo dat je luistert!

Mensen van de weg

De eerste christelijke kerk was een revolutionaire beweging. En er moet iets in die beginjaren van de kerk zijn geweest wat ervoor zorgde dat mensen vasthielden aan het geloof. De oudste titel voor deze groep volgelingen van Jezus Christus werden ‘Mensen van de weg‘ genoemd. Later kregen deze volgelingen van Jezus Christus de bijnaam Christenen, wat eigenlijk ontstond als een scheldnaam maar wat later als geuzennaam werd gedragen.

Jezus noemt zich trouwens ook ergens ‘Ik ben de weg, de waarheid en het leven‘ (Joh 14:15-21). In die zin is de benaming ‘Mensen van de weg‘ (Hand 9:2) er ook een met een dubbele betekenis.

Voor gelovigen gaat het dus vooral over de weg die ze volgden, de richting die ze gingen, dat ze onderweg waren, dat ze dwaalden en steeds verder gingen. En het alles had met deze Jezus te maken. Het leven van Jezus daagt uit om je eigen leven opnieuw in te richten. Om andere en nieuwe keuzes te maken. Christelijke deugden komen ergens vandaan hè. Het schijnt best heilzaam te zijn als je ze probeert te implementeren in het leven.

Daarbij komt ook nog dat christenen geloofden en geloven dat Jezus niet slechts een historische figuur was. Ze hebben altijd geloofd dat hij op een of andere manier vandaag de dag een rol speelt en dat ook in de toekomst zal doen.

Wat geloof je nu?

‘t Is een wat omzichtig antwoord, zoals je merkt. Dat is met een goede reden. Want ik wil niet een mooi verhaal opdissen zodat er wat mensen zijn gesust met zoete antwoorden. Naar de mond praten, daar hou ik niet van. Het is niet oprecht. Het overschreeuwt hooguit de innerlijke onzekerheid en wil zekerheid afdwingen waar het niet te vinden is.

Er zijn voortdurend twee krachten in mij bezig. De ene is die van een notoir scepticus, een twijfelaar, een ongelovige, iemand van hier. De andere kracht is die van een dromer, een verhalenverteller, een hoopverslaafde en van iemand die gered wil worden, die opgevangen wil worden als hij alles loslaat en die er zonder logica van overtuigd is dat dat ook zal gebeuren.

Bovenal geloof ik in liefde als de ultieme kracht onder onze werkelijkheid en herken ik de sporen van het paradijs in de grote en kleine daden van liefde. Welk labeltje mensen op die daden plakken, dat doet er niet echt toe.

Ik geloof. Geloof ik.