Hoeveel mensen weten waar Pinksteren eigenlijk om gaat? In 2004 wist slechts 47% waar Pinksteren over ging, en rond eenderde dat vuur symbool is voor Pinksteren (bron). Recenter onderzoek kon ik zo snel niet vinden.

Het voelt als een wat vaag feest waar in normale tijden tienduizenden mensen elkaar opzoeken op het terrein naast Walibi Holland in Biddinghuizen. De laatste jaren was het zelfs een item in het Journaal. Maar eerlijk gezegd is dat Pinksteren ook wel een beetje gekkigheid allemaal hoor. 

Bijzonder fenomeen

Natuurlijk ging het originele pinksterverhaal -je vindt het in Handelingen 2- over bijzondere fenomenen zoals een stormwind, vurige tongen op de hoofden van gelovigen, mensen gingen in talen praten waar ze geen LOI cursus of  Duolingo voor hadden gebruikt. Nu lijkt een deel van de gelovigen te hopen op zelfde bijzondere evenementen. Extatisch. Lekker bubbelen en zweven. 

Slecht verhaal

Maar dat lijkt me te horen bij de verslaving aan de leukigheid. Als dat hele goddelijke fenomeen slechts gaat over het upgraden van ons gevoel van gelukzaligheid, als het slechts moet bijdragen aan mijn innerlijk welbevinden, dan missen we volgens mij het punt van dit vurige feest. 

Het zou een slecht verhaal zijn: het hemelse  hoofdkantoor zet alles in zijn werk om… mij een tof gevoel te geven? Pfff. Qua verhaal en storytelling is dat echt prut en ondermaats werk. In een goed verteld verhaal moeten de belangen veel groter zijn dan het comfort van een stel getrouwen. Er moer een veel grotere reden zijn om dit verhaal door te geven, dat al door de eeuwen heen. 

Dokter Bertho Nieboer heeft in ieder geval al een betere toepassing voor Pinksteren: 

Symeon de Nieuwe Theoloog over de Heilige Geest

In de Oosters Orthodoxe kerk zijn slechts drie mensen die de titel ‘theoloog’ dragen. Symeon de Nieuwe Theoloog (949-1022 nChr), de Apostel Johannes, de Bijbelschrijver (6-101 nChr) en Gregorius van Nazianze (329-390 nChr). Hun overeenkomst? Ze zijn ook alledrie poëten, dichters. 

Sommige thema’s moet je overlaten aan de taalkunstenaars, aan de omdenkers, aan onvergelijkbare creatieven en mystici.  Symeon de Nieuwe Theoloog heeft wel toffe dingen over de Heilige Geest te zeggen. Die uitspraken helpen je wel voorbij de leukigheid en dat gezweef.

‘Hij (de Heilige Geest) ontleent zijn naam aan datgene waarop hij rust, want hij heeft geen eigen naam bij de mensen.’

En hij schrijft trouwens ook:

‘Het is onzichtbaar en geen hand kan het vastgrijpen; ontastbaar en toch kun je het overal voelen… O vreemd mysterie.’

Precies. Vreemd mysterie. En geen eigen naam dragend.

Dat vind ik oprecht een bevrijdende gedachte. De Heilige Geest draagt de naam van datgene waarop hij rust. Kijk je medemens in de ogen en noem de naam. Je raakt daarin dus al het mysterie van de Heilige Geest. Dat heeft niks met een upgrade van mijn innerlijke welbevinden te maken. Het heeft er wel mee te maken dat de wereld vol is van schoonheid en dat het beter is!

Nationalisme is het tegenovergestelde

De revolutie van het pinksterverhaal zit em niet in de bijzondere fenomenen. Die genomen zijn natuurlijk wel erg geschikt om het verhaal te kunnen vertellen en er zit veel symbolische waarde in wat er gebeurt. Maar die bijzondere fenomenen zijn niet het punt. Het punt zit veel meer in dat wat vandaag de dag zijn toepassing zoekt: als er al een onderscheid is gemaakt tussen mensen vanwege afkomst, sociale klasse, taal, nationaliteit of  iets dergelijks, dan is Pinksteren de grote reset daarvan.

De Geest speelt geen spelletje van nationaliteit. Geen ‘eigen volk eerst’, geen ‘stuur ze terug naar hun eigen land’, geen ‘we zijn trots op ons eigen land en dat moeten we verdedigen’, geen ‘we moeten de cultuur van ons land koste wat het kost beschermen’. De Geest komt doodleuk op iedereen die aanwezig was. Moet je voorstellen. Alle ‘eigen volk eerst’ roepers schrikken zich een hoedje.

En alle ‘wij zijn de enige ware kerk’ schieten ook direct in de stress. Jongens, mensenkinderen, moet je voorstellen dat het voor de Geest niet uitmaakt waar je vandaan komt, hoe je eruit ziet, of je nu wel of niet van het Songfestival houdt, of je jong bent of oud… 

En, zoals die Symeon de Nieuwe Theoloog schreef, dat deze Geest, het mysterie, de naam van de ander draagt. 

In de hemel is geen ruimte voor nationalisten

In de hemel is geen ruimte voor nationalisten, voor racisten, voor exclusiviteitsdenkers. Het is voor een bonte verzameling aan mensen uit alle hoeken van de aarde, van alle sociale afkomsten, alle smaakjes en alle voorkeuren. 

Dìt is pas een goed verhaal dat het waard is om al eeuwen door te geven. Dat het mysterie van Pinksteren, dat ongrijpbare en vreemde, allemaal draait om het omarmen van andersheid, verschillendheid. Als de Geest het verschil niet maakt, moeten wij dat ook niet doen. 

Even tussen jou en mij…

Kijk, ik vind het gewoon best ingewikkeld, dat hele Heilige Geest gedoe. Het is vaak een rariteitenkabinet wat er wordt opgetuigd. In de naam van de Heilige Geest worden vreemde dingen gedaan die maar weinig te maken hebben met een goed verhaal.

Dat zorgt er ook voor dat ik vaak denk: geef mijn portie maar aan fikkie. Laat dit maar allemaal overwaaien. 

Toch is het mooi om af en toe van die oude poëtische teksten te pakken. Zoals de volgende tekst van Symeon de Nieuwe Theoloog die ik je graag deel. En, zoals bij veel poëzie, moet je het niet te veel uitleggen, maar gewoon laten resoneren. En morgen nog eens lezen en een nieuwe laag ontdekken. Zo doe je dat bij goede poëtische teksten.

‘Een aanroeping van de Geest’ 

Kom, waarachtig Licht.
Kom, eeuwig Leven.
Kom, verborgen Mysterie.
Kom, Schat zonder naam.
Kom, onuitsprekelijke Werkelijkheid.
Kom, Wezen dat alle verstand te boven gaat.
Kom, eindeloze vreugde.
Kom, Licht dat geen avond kent.
Kom, onfeilbare Verwachting van alle geredden.
Kom, Verheffer van de gevallenen.
Kom, Opstanding van de doden.
Kom, Almachtige, want onophoudelijk schept, herschept en verandert U alles, alleen door Uw wil.
Kom, Onzichtbare, die door niemand kan aangeraakt of beroerd worden.
Kom, want U blijft steeds onbewogen en toch bent U elk ogenblik in beweging; U komt dicht bij ons die in de hel zijn en toch blijft U hoger dan de hemelen.
Kom, want Uw Naam vervult ons hart met verlangen en is steeds op onze lippen; toch weten wij niet en kunnen wij niet zeggen Wie of hoe U bent.
Kom, Eenzame voor de eenzamen.
Kom, want Uzelf bent het verlangen dat in mij leeft.
Kom, mijn Adem en mijn Leven.
Kom, Troost van mijn nederige ziel.
Kom, mijn Vreugde, mijn Glorie, mijn eindeloze Verrukking.

Fijne Pinksteren verder!